کنترول گیاهان هرزه در مزارع غله جات

    مبارزه کیمیاوی با گیاهان هرزه مدت ها ست که رواج دارد و با سرعت زیاد روبه تکامل است. اکنون در بیشتر مزارع کنترول گیاهان هرزه با استفاده از ادویه گیاه کش صورت میگیرد.

1- مبارزه با گیاهان هرزه در مزارع غله جات:

    گیاهان هرزه مزارع بدودسته تقسیم میشوند : یکی گیاهان هرزه پهن برگ و دیگری گیاهان هرزه نیزه برگ.

برای ازبین بردن هریک ازین گیاهان هرزه گیاه کش های خاصی وجود دارد.

(الف) مبارزه با گیاهان هرزه مزارع گندم و جو  

     برای کنترول گیاهان هرزه پهن برگ و نیزه برگ گیاه کش های جداگانه مصرف میشوند.

1- برای کنترول گیاهان هرزه پهن برگ: گیاهان هرزه پهن برگ را میتوان با استفاده از 500 گرام تو-فور-دی آمینی، یا MCPA ، و یا 300 گرام تو-فور-دی  استری در یک هکتار به طور موثر کنترول کرد. نوع امینی آن به گندم کم خطر بوده ولی روی گیاه هفت بند موثر نیست. دوا پاشی باید بعد از مرحله 5تا 6 برگی و قبل از تولید ساقه در گندم و جو استعمال گردد.  زمانی که نبات اصلی در حال تولید تیلر( Tiller ) ، تولید ساقه و یا اوایل مرحله خوشه دهی است ،  دوا پاشی مزرعه باعث بد شکل شدن خوشه ها و پژمردگی دانه ها میشود و حاصل نیز کاهش مییابد. دوا پاشی بعد از تولید خوشه سبب خسارت نمی شود ولی برای کنترول گیاهان هزره خیلی دیر است. مزارعی که با تو-فور-دی یا MCPA دوا پاشی شده اند نباید تا دو هفته بعد از دو اپاشی چرانیده شوند. برای کنترول تعدادی از گیاهان هرزه پهن برگ گندم ، مثل  ماشک ،خلر ، سلمه تره ، شقایق  وغیره مقدار 1 الی 1.5 لیتر دوای گیاه کشU46   ( MCPA+ 2.4-D)  را در 300 تا 400 لیتر آب به هنگام تولید تیلر تا تولید ساقه ها  در یک هکتار استعمال مینمایند..

            در مزارع غله جات بهاری که با لیگیوم های مثل رشقه و شبدر کشت شده باشند، توفوردی و MCPA باید به احتیاط استعمال شود زیرا احتمال صدمه دیدن نبات وجود دارد؛ ولی اگر 250 گرام یا کمتر ازین گیاه کش ها در فی هکتار و در زمانی مصرف شود که غله به ارتفاع 20 تا 30 سانتیمتری رسیده باشند درین مرحله خساره به محصول اصلی خیلی کم خواهد بود. زیرا برای لیگیوم ها حالت سایه بان را دارند. مصرف 2,4-D,B آمینی به میزان یک کیلو گرام در هکتار و  2,4-D,B ایستری به مقدار 750 گرام در هکتار ضمن اینکه تعداد زیادی از گیاهان هرزه را کنترول میکند به لیگیوم های کشت شده همراه با غله جات ضرری نمی رساند. این گیاه کش برای کنترول پیچک موثر نیست. دواپاشی باید زمانی عملی گردد که غله جات 10 تا 20 سانتی متر  و گیاهان هرزه در مرحله جوانی باشند. در مزرعه دواپاشی شده تا 30 روز نباید اجازه چرش به حیوانات داده شود.

            استفاده از گیاه کش بروموکسینیل بسیاری از گیاهان هرزه یکسالۀ پهن برگ را کنترول میکند، ولی بالای گیاهان هرزه چندین ساله بی تاثیر است.این گیاه کش بالای گیاه هرزه هفت بند که به توفور دی مقاوم است تاثیر دارد و احتمال خسارت آن به غلات کم است. این گیاه کش به مقدار 450 تا 600 گرام در هکتار است که در زمان دو برگی بودن تا تولید ساقه در غله جات سفارش میشود. خطر این گیاه کش برای حیوانات کمتر است.

            در مبارزه با گیاهان هرزه پهن برگ در مزارع للمی نیز آزمایش های در سال 1366 در ایران صورت گرفته است . نتیجه این تحقیقات نشان داده است که استعمال 700 تا 900 گرام گیاه کش بروموکسینیل در هکتار در کنترول گیاهان هرزه پهن برگ موثر است. همچنان از استعمال 1.4 کیلوگرام گیاه کش توفور دی عین نتیجه بدست آمده است.

2- برای کنترول گیاهان هرزه نیزه برگ:  

    برای مبارزه با گیاهان هرزه باریک برگ مانند یولاف وحشی ، از گیاه کش سافیکس به مقدار 5 لیتر در 500 لیتر آب در هکتار از اواسط تولید تیلر تا اوایل تولید ساقه گندم استفاده میشود. همچنین از گیاه کش آونج به مقدار 4 لیتر در 400 لیتر آب در هکتار از زمان سه برگه شدن تا اواسط تولید تیلر نیز استفاده میگردد. همچنان گیاه کش دی فنزوکوات به مقدار 900 تا 1125 گرام در هکتار ، دای کلوفاپ میتایل به مقدار 720 تا 900 گرام در هکتار ، و بنزوئیل پروپتیل به میزان 800 تا 1000 گرام در هکتار در اواسط تولید تیلر گندم استعمال شده و در کنترول گیاه هرزه یولاف  نتیجه مطلوب داده است.

     در صورتی که قبلا از آلودگی مزرعه اطلاع داشته باشیم میتوانیم از گیاه کش بنام آوادکس نیز استفاده کنیم ؛ این گیاه کش به صورت دانه یا گرینول بوده و باید 15 کیلوگرام آن را  یک تا دو هفته بعد از کشت گندم یعنی زمانی که بته های گندم سبز شده اند ولی بته های یولاف وحشی هنوز سر از خاک بیرون نیاورده اند در سطح خاک مزرعه بپاشیم.

ب) مبارزه با گیاهان هرزۀ مزارع جواری و باجره:

    این نباتات بعد از جوانه زدن و نموی بته فاصله بین قطار کشت را می پوشاند و عملیات دفع گیاهان هرزه را مشکل میسازند، از این رو بهتر است در همان مراحل اولیه نمو به کنترول گیاهان هرزه این محصولات باید اقدام شود. تعدادی از گیاه کش ها که قبل از کشت ، قبل از ظهور بته ، و بعد از ظهور بته استعمال میشوند برای کنترول گیاهان هرزه یکساله و چند ساله در مزارع جواری مورد استفاده قرار میگیرند.

1- گزاپریم : این گیاه کش که بنام آترازین نیز یاد شده به شکل پودر قابل حل در آب 80 فیصده تهیه گردیده است و به مقدار 1.2 کیلوگرام ماده موثر آن در یک هکتار سفارش میشود.این گیاه کش قبل از کشت،  مخلوط با خاک قبل از ظهور بته ، و بعد از ظهور بته در مزارع جواری استعمال میشود. در صورتی که به میزان توصیه شده  مصرف شود نبات جواری آن را تحمل نموده و خطری را بوجود  نمیآورد . ولی سبزی های لبلبوی قندی ، حبوبات ، سایبین، تنباکو و غله جات خورد دانه به آن حساس هستندو اگر این محصولات بعد از جواری کشت شوند ممکن است صدمه ببینند.  برای جلوگیری از این کار باید زمین دوا پاشی شده را پس از جمع آوری محصول قلبه نموده تا بقایای گیاه کش در خاک کاهش یابد. علوفه آن تا 21 روز بعد از دوا پاشی به حیوانات تغذیه نگردد. این گیاه کش در صورتی که دو هفته قبل از کشت و بشکل مخلوط با خاک استعمال وتوسط دیسک یا قلبه با خاک مخلوط گردد نتیجه بهتر میدهد. مصرف این گیاه کش قبل از کشت در خاک های ریگی توصیه نمی شود در صورت استعمال بعد از کشت هنگامیکه بته ها دارای ارتفاع 4 سانتی متر باشد استعمال گردد گیاهان هرزه پهن برگ را کنترول میکند.

2- پروپاکلر: این گیاه کش را برای کنترول گیاهان هرزه جواری علوفه ای و جواری شیرین استعمال نموده میتوانیم. این گیاه کش بیشتر گیاهان هرزه چمنی یکساله و گال کاه ( دم روباهی) را از بین میبرد. ولی در آخر فصل گیاهان هرزه پهن برگ را کنترول نموده نمی تواند.بناء برای کنترول کامل گیاهان هرزه لازم است تا بعد از  استعمال گیاه کش پروپاکلر گیاه کش دیگری مثل  2,4-D ، دای کامبا ، یا گزا پریم به مقدار کم و همراه با روغن به صورت بعد از کشت نیز استفاده گردد. این گیاه کش را در خاکهای ریگی نیز بدون کدام خطری میتوان استعمال نمود. این گیاه کش در صورتی که با پوست بدن تماس حاصل نماید ناراحتی را ایجاد مینماید.

3- آلاکلر: این گیاه کش به مقدار 2.4 کیلو گرام ماده موثر در هکتار  برای کنترول گیاهان هرزه در مزارع جواری دانه ای و جواری علوفه ای استفاده شده ولی برای جواری شیرین نباید از آن کار گرفته شود.  تا مدت 12 روز اجازه چرش به حیوانات در مزارع دواپاشی شده داده نشود و محصول نیز بعد از ایام فوق جمع آوری شده میتواند. این گیاه کش گیاهان هرزه نیزه برگ را خوبتر کنترول نموده و جهت از بین بردن گیاهان هرزه پهن برگ باید لازم خواهد بود تا مزرعه توسط تو فور دی ، گزاپریم یا دایکمبا دواپاشی گردد. الاکلر برای جواری و محصول  بعدی کم خطر است .

4- بیوتایلیت: این گیاه کش برای جواری دانه ای ، جواری شیرین،و علوفه ای استعمال میگردد. ولی برای جواری که به منظور تولید تخم هایبرید بذر میشوند قابل سفارش نیست. این گیاه کش قبل از کشت جواری مخلوط با خاک استعمال شده و گیاهان هرزه یکساله چمنی را بخوبی کنترول میکند. ولی بالای گیاهان هرزه پهن برگ کمتر موثر است . از اینرو مزرعه باید توسط توفور دی یا دایکمبا به مقدار کم دوا پاشی شود.این گیاه کش در خاک خشک استعمال گردیده و باید در عمق 5-8 سانتی متری با خاک مخلوط گردد.

5-  گزاپریم + پروپاکلر : مخلوط این دو گیاه کش گیاهان هرزه چمنی یکساله را بهتر از گزاپریم کنترول میکند و در عین حال گیاهان هرزه پهن برگ را نیز کنترول میکند.( در هرنوع جواری قابل استعمال است).

6- گزاپریم + آلاکلر : این مخلوط  به صورت قبل از کشت و یا بعد از ظهور بته استعمال میشود شده موثریت آن نسبت به گزاپریم در کنترول گیاهان هرزه پهن برگ یکساله بیشتر است.

7-  تو-فور-دی : این گیاه کش بعداز ظهور بته برای کنترول گیاهان هرزه پهن برگ جواری استعمال میگردد. دوا پاشی باید زمانی صورت گیرد که جواری 10 تا 20 سانتی متر ارتفاع داشته باشد. مگر جواری شیرین تحمل این گیاه کش را ندارد لذا بعد ازینکه ارتفاع بته های جواری شیرین به 15 سانتی متر رسید نباید دوا پاشی گردد. این گیاه کش صرف پهن برگان را کنترول میکند و برای گیاهان هرزه باریک برگ باید اقدام دیگری صورت گیرد.

8- دای کامبا: این گیاه کش به مقدار 150 تا 300 گرام ماده موثر در هکتار استعمال میشود. مقدار کم آن برای گیاهان هرزه که کوچک هستند و مقدار زیادتر آن برای گیاهان هرزه  که بزرگتر(90 سانتی متر) اند.  

استعمال 150 گرام دایکامبا و 300 گرام تو – فور- دی در هکتار انواع وسیعی از گیاهان هرزه پهن برگ را کنترول میکند . استعمال این گیاه کش برای جواری شیرین توصیه نمیشود. همچنان ادویه جات ذیل نیز برای کنترول گیاهان هرزه جواری تجربه شده است.

- گزاپریم+ آلاکلر: گزاپریم به نسبت 800 گرام ماده موثر در هکتار و آلاکلر به مقدار 2.4 کیلوگرام ماده موثر در هکتار.

- ارادیکان به مقدار 4.95 کیلو گرام ماده موثره در هکتار قبل از کشت مخلوط با خاک( در عمق 5-8 سانتی متر)

- آلاکلر + توفوردی: آلاکلر به مقدار 2.4 کیلوگرام ماده موثره و تو فور دی به مقدار یک کیلوگرام ماده موثره در هکتار.

- آلاکلر + سیمازین: آلاکلر به مقدار 2.4 و سیمازین به نسبت 1.2 کیلو گرام ماده موثره  در هکتار.

    به استثنای ارادیکان  سه  گیاه کش که فوقاً تذکر یافت  چهار روز بعد از کشت و آبیاری اول استعمال شدند و در نتیجه گیاهان هرزه ازقبیل سلمه تره ، شماق، تاج خروس وحشی، پیچک صحرایی ، تاجریزی و خرفه را کنترول کرده اند.   

ج) مبارزه با گیاهان هرزه مزارع برنج:

     قوریه های نهالی شالی در مزارعی که از آب پوشیده اند  در مراحل اولیه نمو از خطر تسلط گیاهان هرزه مصون میمانند ولی بعد از انتقال نهالی باید مزارع را از شر گیاهان هرزه و کم شدن حاصل نجات داد.

-  اوردرام یا مولینیت برای کنترول شماق  یک هفته بعد از انتقال نهالی( بزق شانی) به میزان 2.25 تا 3.5 کیلو گرام ماده موثر در هکتار استعمال میشود.

-   بنتازون یا بازاگران را در زمانی که گیاهان هرزه برنج تا 6 برگی هستند به صورت دوا پاشی روی شاخ وبرگ و به مقدار 760 گرام تا 2.24 کیلو گرام ماده موثر در هکتار میتوان استعمال نمود.

- رونستار  یا  اکزادیازون نیز به میزان 4 لیتر در هکتار استعمال میگردد.

- ساترن یا بن تیوکارب که قبل از سبز شدن گیاهان هرزه یا اوایل نموی آنها به مقدار 3.3 تا 4.5 کیلوگرام ماده موثره در هکتار در مزارع برنج مورد استفاده قرار میگیرد.

- از گیاه کش استام اف 34 برای کنترول گیاهان هرزه داخل قوریه استفاده میشود.  مصرف استام اف 34 به میزان 12 لیتر مخلوط با  400 تا 500 لیتر آب   گیاه هرزۀ شماق را به شکل موثر کنترول میکند ولی بالای سلام علیک وبعضی گیاهان هرزه دیگر تاثیر ناچیز دارد.
      نوشته : پوهنیار محمدصفر علیزاده  نوری