گیاهان هرزه مزارع گندم و کنترول آنها

مقدمه:
دربین تمامی گیاهان زراعی ،گندم بیشترین سطح زیر کشت را در جهان دارد. تقریباً یک ششم از کل زمین های زراعی جهان، زیر کشت این محصول است.یکی از عواملی که بیشترین خسارت را به محصول گندم می زند و نقش قابل توجهی در کاهش عملکرد آن دارد ، علف های هرز است.

نحوه خسارت زائی علف های هرز

1-آب و مواد غذايي مورد نياز گياه زراعي را جذب می کنند
2- با افزایش تعداد برگ ها، فضا را برای گیاه زراعی کاهش می دهند.
3- با گسترش ريشه خود وگاه با توليد مواد سمي به محصول خسارت می زنند
4- باتوليد بذرهای فراوان، سبب نامرغوبي محصول و يا ايجاد مسموميت می شوند.
5- جایگاه زندگی برخي از آفات و بيماري ها بوده وخود ، عامل خسارت به محصول مي گردند.
شناخت دقيق علف هاي هرز وآشنايي با دوره زندگي آنها ، به كشاورزان اين امكان را مي دهدتا با مديريت علمي، موجب افزايش محصول شوند . همچنین با استفاده مژثر سموم و خودداري از مصرف بي رويه آنها، از بروز مقاومت در علف هاي هرز جلوگيري نماييد.

مهار علف هاي هرز گندم:

هدف ازمهار علف هاي هرز، ريشه كني كامل آنها نيست بلكه مهار در حد مطلوب است. براي اين منظور روش هاي مختلفي وجود دارد . استفاده از این روش ها به چند عامل بستگی دارد، از جمله:

- گونه علف هاي هرز ،
- شرايط آب وهوايي منطقه،
- نوع خاك،
- كشت هاي متداول در منطقه
- امكانات قابل دسترس
- شرايط اجتماعي و اقتصادي .




روش های مهار علف های هرز:

1-پيشگيري: يكي از اصول اوليه كشاورزي صحيح، وارزان ترين راه جلوگيري از خسارت علف هاي هرز مي باشد پیشگیری شامل اقداماتي است كه از آلوده شدن و يا شدت گرفتن آلودگي يك منطقه جلوگيري مي كند.

مهمترين اقدامات:
- بوجاري وپاكسازي بذرهای مصرفي از علف هاي هرز.
- جلوگيري از چراي دام هايي كه قبلاً در مزارع آلوده به علف هاي هرز تغذيه كرده اند وخودداري از مصرف كودهاي حيواني يا خاك هاي آلوده به بذرها وباقیمانده علف هاي هرز.
- جلوگيري از به بذر نشستن علف هاي هرز حاشيه مزارع و جوی های آبیاری.
- جلوگيري از ورود بذرهای علف هاي هرز به مزارع ، با استفاده از آب  و ادوات كشاورزي.
- بازديد از مزارع واز بين بردن لكه هاي آلودگي علف هاي هرز
- ضدعفوني بذرها و مبارزه با آفات خاكزي و بذر زاد که موجب تولید گیاه زراعی قوی تر شده و رقابت آن را با علف های هرز افزایش می دهد.

2-روش هاي زراعي و مكانيكي:

تناوب زراعي: تناوب زراعي يعني اینکه در يك برنامه منظم ، هر سال بخشي از مزرعه را به محصول  معینی اختصاص دهیم . این کار می تواند  استقرار علف هاي هرز در مزرعه را كاهش داده و مهار آنها را آسان تر کند.
رعايت اصول فني كاشت: كاشت بموقع، تهيه بستر مناسب، رعايت عمق كشت، تقويت وحاصلخيزي خاك و مهار آفات وبيماري ها،  مواردي است كه محصول را در رقابت با علف هاي هرز موفق مي کند.  رعايت تراكم كاشت  بوته ها، يكي از اقداماتي است كه سبب مي شود بوته هاي محصول، زودتر فضا را پر كرده و با ایجاد سایه، از رشد علف هاي هرز جلوگیری گردد.

وجين:كندن علف هاي هرز با دست يا ابزارهاي ابتدايي كشاورزي در مزارع كوچك و يا در موردمحصولاتي كه روش هاي ديگر مهار علف هاي هرز در آنها امکان ندارد، اقدام مناسبی است.

شخم:علاوه بر اماده سازي بستر خاك، به مهار علف هاي هرز كمك مي كند.
1- شخم سطحي در زمان آيش:در ابتداي فصل بهار، هنگامي كه علف هاي هرز در مراحل اوليه رويش هستند يك يا دو بار اقدام به استفاده از پنجه غازي يا ديسك سطحي شود.

2- شخم پس از آبياري:چنانچه پس از تهيه بستر و پيش از كاشت محصول، مزرعه آبیاری شود، علف هاي هرز، سبز می شود. سپس با يك شخم سطحي با پنجه غازي يا ديسك به زير خاك رفته و در دوره رشد رويشي گندم، از تراكم بسيار كمتري  بر خوردار خواهند شد اين روش در مهار علف هرز چاودار بسيار مژثر است.

استفاده از رقم مناسب:چنانچه رقمي كشت شود كه با شرايط آب و هوايي و خاك سازگار نباشد، در رقابت با علف هرز كه بومي منطقه است موفق نبوده و مغلوب خواهد شد.

دقت در زمان مصرف كودهاي شيميايي . به خصوص لازم است، كود سرك  پس از دفع علف هاي هرز داده شود

3- مبارزه شيميايي:آخرين روش مبارزه بوده ودر صورتي موفقيت آميز مي باشد كه  با روش مبارزه تلفيقي(مجموعه ای از روش های مبارزه) به كار گرفته شود. همانگونه كه روشن است استفاده از علف كش ها، مسائل و مشكلاتي را نيز بوجود مي آورد .

-    آسيب زدن به سلامت انسان ها ،
-    آلودگي محيط زيست وآب هاي زير زميني،
-    تغيير نوع و گونه علف هاي هرز،
-     و ايجاد مقاومت در علف هاي هرز ، مسائل و مشکلاتی هستند که استفاده از علف کش ها به وجود می آمورند.
 اما به دليل افزايش جمعيت و نياز به تأمين غذا، در شرايط فعلي مصرف علف كش ها، اجتناب ناپذير است ، به نحوی که در كشور هاي پيشرفته  60تا85  درصد آفت كش هاي مصرفي را ، علف كش ها تشكيل مي دهند.

 نكات فني كاربرد علف كش ها در مزارع گندم:

يك علف كش انتخابي، بدون آسيب به گياه زراعي،  سبب از بين بردن علف هرز مي شود مشروط به" رعايت زمان ، ميزان مصرف علف كش ،شيوه كاربرد  آن و رعايت توصيه هاي كارشناسان".
هر گياه زراعي، در مرحله مشخصي از دوره زندگي به علف كش متحمل بوده و از سوي ديگر علف هرز در دوره خاصی از رويش ، به علف كش حساس مي باشد شناخت اين زمان ها به كشاورزان كمك مي كند كه با علف هاي هرز به موقع و اصولي مبارزه کنند و سبب افزايش عملكرد محصول شوند.

- شناخت علف هرز و نوع علف کش ها،
- انتخاب علف کش با توجه به طیف علف های هرز موجود در مزرعه،
- انتخاب روش صحيح سمپاشي،
-  رعايت زمان مناسب مبارزه،
- همراه با در نظر گرفتن توصيه هاي كارشناسان، از اصول مبارزه شيميايي  علف هاي هرز مي باشد.

علف كش ها را مي توان بر اساس شكل  و طیف کنترل علف هاي هرز  به سه گروه تقسيم كرد:
1- پهن برگ كش
2-كشيده برگ كش
3-دومنظوره

نكات مهم در كاربرد علف كش ها:

1-    در صورت فراهم بودن شرايط جوي، بهتر است در اولين فرصت( كه توصيه شده) از علف كش استفاده نمود ، چرا كه با رشد علف هرز، از كارايي علف كش کاسته مي شود

2- در شرايطي كه گياه زراعي دچار تنش خشكي ، سرما و كمبود مواد غذايي مي باشد، به كار بردن علف كش ها، نتيجه خوبي نخواهد داشت.

 3-آميخته نمودن علف كش ها براي گسترش دامنه تأثير ، باید بر اساس توصيه هاي كارشناسان باشد.
4- در مورد انتخاب نوع سمپاش ، نوع نازل ، ميزان آب مصرفي و در مجموع كاليبراسون سمپاش باید دقت لازم  را بعمل آورده و از توصيه های كارشناسان استفاده کرد، چرا كه در صورت رعايت نکردن موارد ذكر شده، از كارآيي علف كش كاسته مي شود و گاه، بی تأثیر شدن سموم علف كش را در پي خواهد داشت.
5- به كار گيري علف كش ها( خصوصاً علف كش هاي هورموني)بعد از مرحله ساقه دهی، سبب بروز خسارت به گندم مي شود.

به منظور آشنايي بیشتر كشاورزان گرامی، علف هاي هرز غالب استان و علف كش هاي رايج معرفی می شوند.
برای انجام به موقع مبارزه شيميايي، در تصاوير نشريه ، مرحله رشدي مناسب در علف هاي هرز پهن برگ (4 تا 6برگي)به منظور مهار به موقع و نحوه شناسايي كشيده برگ ها، ارائه گرديده است.

شناسایی علف های هرز کشیده برگ

علف های هرز کشیده برگ در مراحل اولیه با مقایسه محل ساقه آغوشی برگ و وجود یا عدم وجود گوشواره و بلندی زبانک، قابل شناسایی می باشند.

   (Avena spp) یولاف

تيره: گندميان
دوره زندگي: يك ساله

دوره گل دهی : تابستان

مهار شیمیایی در مزرعه : استفاده از سموم تاپیک، ایلوکسان، سافیکس، اسرت، آونج، پوماسوپر، آپیروس، توتال، شوالیه، آکسیال.

(Loliom spp)چچم

تيره: گندمیان

دوره زندگي: يك ساله

مهار شیمیایی در مزرعه گندم: استفاده از سموم  تاپيك، ايلوكسان، گراسب، پوماسوپر، شوالیه، آپیروس، توتال، آکسیال.
آرد حاصل از بذر چچم ، موجب سردرد ، تهوع و مسموميت مي شود.

(Hordeum spp)جوموشی

  
تيره: گندميان
دوره زندگي: يك ساله

كنترل شيميايي در مزرعه گندم: اکثر سموم  علف كش بر روي اين علف هرز كارايي ندارند. با این وجود، علف کش های آپیروس و  توتال ، قادر به مهار نسبی این علف هرز هستند

(Phalaris spp)فالاریس  

تيره: گندميان
دوره زندگي: يك ساله
مهار شيميايي در مزرعه گندم: : استفاده از سموم تاپیک، ایلوکسان، گراسپ، پوماسوپر، آپیروس، توتال، شوالیه، آکسیال

(Bromus spp)بروموس  

تيره: گندميان
دوره زندگي: يك ساله

مهار شيميايي در مزرعه گندم: : علف کش آپیروس، توتال، آکسیال

(Setaria spp)دم روباهی- ارزن وحشی

 
تيره: گندميان
دوره زندگي: يك ساله

مهار شيميايي در مزرعه گندم: : استفاده از سموم تاپیک، ایلوکسان، گراسپ، پوماسوپر، آکسیال

( secale spp)چاودار

تیره :گندمیان

متأسفانه به علت شباهت های زیادی که چاودار با گندم دارد، علف کش مناسبی برای کنترل آن در مزارع گندم وجود ندارد. با توجه به کاهش محصولی که این علف هرز در مزارع گندم ایجاد می کند، لزوم کنترل آن با روش های مکانیکی و زراعی، بیش از پیش احساس می شود. پس از برداشت گندم، بذر چاودار بر سطح خاک می ریزد. ضمن آنکه مقداری نیز همراه با محصول برداشت می شود که دستگاه های بوجاری موجود، قادر به جداسازی بذور چاودار از گندم نمی باشد. از طرفی اکثر کشاورزان گندم کار، گندم بذری مزارع را، خود،  تأمین کرده و از همان بذرهای آلوده استفاده نموده و سبب گسترش آلودگی می شوند. 

توصیه می شود برای جلوگیری از گسترش آلودگی مزارع به چاودار، بذرهای عاری از علف های هرز چاودار، در اختیار کشاورزان قرار گیرد. اگر مزرعه پس از برداشت محصول گندم به حال آیش گذاشته می شود، بهتر است هیچ گونه عملیات زراعی  مثل شخم صورت نگیرد و تا سال آینده به حالت خود رها شود تا در اثر کمبود رطوبت ، علف های هرز موجود از بین برود.

-    ابیاری مزرعه پس از برداشت محصول گندم
-    سپس شخم سطحی، 15 تا 20 روز پس از آبیاری (زمانی که بذرهای چاودار سبز شده باشد)
-    و در نهایت اجرای عملیات آماده سازی زمین برای کشت محصول بعدی، روش دیگر مبارزه زراعی با این گیاه است.

گیاه کش های مخصوص نیزه برگان

ملاحظات	زمان مصرف	دز توصيه شده- لیتر در هکتار	نام سم
	مرحله  2تا 4برگي علف هرز	2.5	ايلوكسان
	مرحله سه برگی تا  اوايل ساقه رفتن گندم	3	سافيكس بي دبليو
اين علف كش در مزارع جو توصيه نمي شود	مرحله 2 برگي علف هرز تا  اواسط  پنجه دهي آن	0.6-0.8	تاپيك
اين علفكش درصورتي كه داراي ايمن كننده جو باشددر مزارع جو توصيه مي شود	مرحله 2 برگي علف هرز تا  اواسط  پنجه دهي آن	0.8-1	پوماسوپر
برای مهار يولاف ، برخي از ارقام جو نسبت به اين علف كش حساس مي باشند	در اوایل مرحله رویش علف هرز تا  اواسط  پنجه دهي آن	4	آونج
.	مرحله اوايل رويش علف هرز(4-2 برگی)تا پنجه دهي آن	1/2ليترعلف كش يا 1ليتر علف كش با 5/.درصد حجمي روغن ولك يا آتيلاس	گراسپ
تا60روزپس از مصرف علف کش ، از چرای دام اجتناب گردد	مرحله 2 برگی علف هرز تا اواسط پنجه زنی آن	450ميلي ليتربه همراه مويان           Adigor	آکسیال

 گیاه کشهای  دو منظوره

ملاحظات	زمان مصرف	دز توصيه شده- لیتر در هکتار	نام سم
در تناوب از كشت زراعت هاي حساس نظير چغندر و كلزا ، عدس،  پایین باید با احتیاط انجام گیرد  PHخلرخصوصاً در زمین های بایر	مرحله5-2برگي گندم و4-1برگي يولاف وحداكثر6برگي شلمي وخردل وحشي	2- 2.5	آسرت
علف كش در مزارع جو توصيه نمي شود و اثر عمده آن برروي   بروموس، شاهتره، گندمك، هفت بند، خاكشير ،كيسه كشيش .در تناوب از كشت چغندر آفتابگردان وسورگوم خوداري شود  و نخود. لوبيا. عدس. كلزا. سيب زميني.ذرت وسويا  قابل كشت مي باشد	از دو برگي گندم تا تشكيل دومين ميانگره ومراحل اوليه رويش(2تا5برگی) علف هرز	26.6  گرم همراه يك ليتر ماده همراه	آپيروس
در تناوب ازکشت محصولات زراعی مانندذرت.آفتابگردان.چغندرقند و سويا خوداری شود .کشت برنج.کنجد.گلرنگ.سيب زمينی و پنبه بدون مانع است	از دو برگي گندم تا انتهای پنجه زدن و مراحل اوليه رويش علف هرز(2-6برگی پهن برگ ها تا اواسط پنجه کشيده برگ)	350- 400 گرم	شواليه
اين علف كش براي تناوب گندم ،پنبه وگندم توصیه وکشت ذرت وسورگوم درفصل بعداز استفاده ازتوتال توصیه نمی شود	ازابتدا تا انتهای پنجه زنی گندم ودرمرحله2تا4برگی علف هرز	40 گرم	توتال
از طریق جوانه بذر در حال رشد ، ریشه و برگ جذب می شود	قبل از  رويش  علف هرز	2 - 2.5	پنتر

 
علفهاي هرزپهن برگ

Anthemis sppبابونه

تيره: كاسني
دوره زندگي: يك‌ساله

دوره گل دهی: تابستان تا پاییز

کنترل شیمیایی :گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت

 (Roemeria sppشقايق،گل عروسك(

 
تيره: شقايق
دوره زندگي: يك‌ساله زمستانه

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Rapistrum spp  شلمي ( 

تيره: شب بو 

دوره زندگي: يك‌ساله با رويش زمستانه

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت

(Sinapis spp)خردل وحشي

  
تيره: شب بو

دوره زندگي: يك‌ساله با رويش زمستانه

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت

 (Sisymbrium spp)خاکشیر تلخ

تيره: شب بو

دوره زندگي: يك‌ساله با رويش زمستانه

کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Convolvulus spp)    پیچک

تيره: نيلوفر
دوره زندگي: چند ساله

 کنترل شیمیایی: توفوردی+ام ث پ آ، بروموکسنیل،آسرت، گرانستار

( Fumaria spp)شاهتره

تيره: شاهتره
دوره زندگي: يك‌ساله زمستانه دوره گل دهی بهار تا پاییز

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Lactuca spp) کاهوک وحشی

تيره: شب بو 

دوره زندگي: يك‌ساله با رويش زمستانه

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Capsella  spp)کیسه کشیش 

تيره: شب بو 

دوره زندگي: يك‌ساله با رويش زمستانه

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسنیل، آسرت

(Silene spp) صابونك

تيره: ميخك

دوره زندگي: يك‌ساله زمستانه

كنترل شيميايي:برومايسيد ،گرانستار، توفوردي+ام ث پ ا ،  توتال،  اپيروس ، برومو کسینیل

(Alhagi spp)خارشتر

تيره: بقولات
دوره زندگي: چند ساله (معمولاً در سال اول قادر به تولید گل نمی‌باشد (با توجه به اینکه خارشتر از علف های هرز مزاحم عملیات برداشت گندم محسوب می شود، بهترین زمان مبارزه ، بعد از برداشت و زمان آیش است.(حتماً با راهنمایی کارشناسان انجام شود)این گیاه تابستانه بوده و معمولاً در اواخر فصل رشد گندم ظاهر می شود . در این موقع، استفاده از علف کش های موجود ممکن نیست. بنابراین تدابیر زیر می تواند تا حدودی در مهار اینگونه علف های هرز مؤثر باشد.

روش های کنترل  خارشتر: بعد از برداشت گندم استفاده از "2 لیتر علف کش توفوردی + 4 لیتر رانداپ" و همچنین شخم عمیق عمود بر هم در گرم ترین ماه های سال تا حد زیادی در کنترل این گیاه مؤثرند . در مواقعی که سایر عملیات امکان پذیر نیست، قطع اندام های هوایی گیاه در زمان گلدهی می تواند اثر خوبی داشته باشد.

 ( Glycyrrhaza  spp)تلخه بیان

تيره: بقولات
دوره زندگی: چند ساله ( جوانه زنی در بهار و گل دهی در اردیبهشت تا خرداد می‌باشد) .مصرف این گیاه توسط دام‌ها  به ویژه گوسفندان، علاوه بر مسموم کردن حیوان، سبب تلخ شدن شیر و غیر قابل مصرف شدن آن می شود
كنترل شيميايي:توفوردي+ام ث پ ا .

(Polygonum spp)هفت بند

تيره: هفت بند

دوره زندگي: یک  ساله

کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل.

(Malva spp)پنيرك

تيره:پنیرک
دوره زندگي:  یک‌ساله یاچند‌ساله 

کنترل شیمیایی در مزرعه گندم :اولویت با توفوردی+  ام ث پ آ،بعد از آن بکارگیری بروموکسینیل و گرانستار.


(Galiom spp) بي تي راخ

تيره: روناس
دوره زندگی : يك ساله، ساقه بالا رونده، خشن و چسبناک.

کنترل شیمیایی: آسرت ، بروموکسینیل، توفوردی +ام ث پ آ، گرانستار.

(Acroptilon )تلخه

تيره:کاسنی
دوره زندگي:  چند ساله

کنترل شیمیایی: اولویت با  توفوردی +ام ث پ آ، و بعد بکارگیری برومو کسینیل، گرانستار.

(Chenopodium  spp)سلمک

تیره : سلمک

دوره زندگي: یک‌ساله 

کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل، آسرت.

(Lamium spp) غربیلک

تیره: شب بو

دوره زندگي: یک  ساله 

دوره رویش : در تمام طول سال خصوصاً پاییز

کنترل شیمیایی: گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل،آسرت.

(Rumex spp) ترشك

تيره: هفت بند

دوره زندگي:  چند ‌ساله 

کنترل شیمیایی: توفوردی +ام ث پ آ.

(Cardaria  spp) ازمک

تيره: شب بو 

دوره زندگي: چند ساله

دوره رویش : در بهار و گل دهی در اواخر بهار تا تابستان

کنترل شیمیایی:گرانستار، توفوردی +ام ث پ آ، بروموکسینیل آسرت.

(Stellaria spp )گندمك

تيره: ميخك
دوره زندگي: يك‌ساله زمستانه یا بهاره.

کنترل شیمیایی در مزرعه گندم : آسرت ، بروموکسینیل، توفوردی+ام سی پی آ، گرانستار.

سموم پهن برگ کش

ملاحظات	زمان مصرف	دز توصيه شده – لیتر در هکتار	نام سم
مصرف علف کش بعد از مرحله ساقه، سبب خسارت به محصول مي شود.	دو تاسه پنجه اي تا قبل ازبه ساقه رفتن محصول	1.5-2	توفوردي +ام  ث  پ آ
كارايي علف كش با بزرگ شدن علف هرز كاهش مي يابد ، پوشش كامل سمپاش براي حداكثر كارايي آن ضروري است	دو تاسه پنجه اي تا قبل ازبه ساقه رفتن محصول و2تا 4برگی علف هرز	2.5	بروموكسينيل
فاصله آخرین سمپاشی تا برداشت یا چرای دام حداقل14روز	ازاوايل پنجه دهي تا قبل از ساقه رفتن گندم	1.5	برومايسيد آ + ام
كارايي علف كش با بزرگ شدن علف هرز كاهش مي يابد ، استفاده ازمويان ها، كارايي آن را افزايش مي دهد0  قابل اختلاط  با اكثر كشيده برگ كش ها	بعد از دو تا  قبل ازظهور برگ پرچمي در گندم	10- 20  گرم	گرانستار
درتناوب زراعي به دليل اثر ماندگاري اين سم بايد يونجه، پنبه، آفتابگردان. ذرت، هندوانه و گندم كشت  نمود	پنجه دهي گندم	-00-  250  گرم	لوگران اكسترا

توصیه:

قبل از به‌ کارگیری سموم علف‌کش، به ‌منظور جلوگیری از هرگونه خسارت به محصول گندم خود و کارآیی بهتر سموم، به کارشناسان کلینیک‌های خصوصی یا دولتی در شهرستان‌ها مراجعه فرمائید.
علف های هرز ، یکی از عمده ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد در واحد سطح مزارع می باشد.
طبق آخرین آمارهای ارائه شده، در صورت عدم کنترل علف های هرز ، حدود 25% از عملکرد مزارع گندم ، کاسته می شود . همچنین به دلیل وجود بقایای علف های هرز، کیفیت محصول و عملیات برداشت آن دچار مشکل می شود.
علیرغم آشنایی نسبی کشاورزان با علف های هرز، متأسفانه شناسایی آنها (به خصوص علف های هرز باریک برگ) در مراحل اولیه رشد، یعنی زمان مناسب مبارزه، دشوار است. پس، استفاده از امکانات آموزشی و ترویجی برای شناسایی و ارائه روش کارآمد مبارزه، الزامی است.

منابع:
1-  رستگار،محمد علی،1375، علف‌های هرز و روش‌های کنترل آنها، مرکز نشر جهاد دانشگاهی
2- راشد محصل، محمد حسن، 1378، انتشارات جهاد دانشگاهی
3- فهرست سموم مجاز کشور،1387، سازمان حفظ نباتات
4- نوروززاده، شهرام، 1379، علف‌های هرز غلات وکنترل آنها، مدیریت آموزش و ترویج جهاد کشاورزی خراسان
5-  سید مهدی حسینی، شهرام نوروز زاده، موسی الرضا دلقندی، مجتبی مراد زاده اسکندری، رضا اقنوم، 1382، بررسی مشکلات و ارائه راهکارهای مدیریتی ، در ارتباط با آفات، بیماری ها و علف های هرز غلات در استان خراسان