کشت علوفه جات عمده

 مقدمه

     تاریخ اول کشت و استفاده از نباتات علوفه معلوم نبوده و گفته میشود که در اوراق زمان مفقود شده ، پیش از نوشتن تاریخ یعنی انسانهای ما قبل از تاریخ  جمع آوری این نوع نباتات  را ضرور  نمی پنداشتند. آنها زنده گی خویش را با جمع آوری میوه جات ، کندن ریشه های گوشتی ، ماهی گیری ، شکار حیوانات وحشی وغیره  تأمین می نمودند. وقتیکه انسانها به اهلی ساختن حیوانات پرداختند ضرورت به علوفه جات گردیده. و نقش آنها  در تربیه حیوانات پیدا شد.     سگ ، گاو ، گوسفند ، قاز ، اسب از جمله حیوانات هستند که برای اولین بار اهلی شدند که در محیط خانواده دهاقین زنده گی میکنند. با گذشت زمان و ازدیاد نفوس، انسانها به اهلی ساختن حیوانات توجه کرده به همین ترتیب در تعداد حیوانات افزایش بعمل آمده بنابر آن ضرورت مهیا ساختن خوراکه احساس کردید  ودر جستجوی آن بر آمدند که چه قسم مواد خوراکه را تهیه کنند تا  بتوانند نفع اعظمی را بدست آورده و برعلاوه ضرورت نگهداری ، نمو ، تولید ، و نسل گیری در آن ها را مرفوع سازند.

     در اوایل ، حیوانات آزاد گذاشته شدند از طریق چرش نیازمندی خود را مرفوع سازند، این کار در مناطق و ساحاتیکه در طول سال اقلیم ملایم داشت و حیوانات می توانستند مواد خوراکه خود را تهیه نمایند  امکان پذیر بود . آنها آهسته آهسته بطرف شمال مهاجرت نمودند که در انجا تهیه مواد خوراکه برای حیوانات در تابستان پرابلم نبوده مگر در زمستان با در نظر داشت هوای فوق العاده سرد که حیوانات هم خود چرش کرده نمی توانستند مشکل علوفه را بار آورد و مسئولیت مالداران را در برابر حیوانات بیشتر نمود. لذا متعاقبا انسانها در مورد حیوانات علف خوار و نباتات علوفه ئ معلومات بیشتر پیدا نمودند و به منظور تهیه مواد خوراکه برای حیوانات به جمع آوری بسته های علوفه ای شروع کردند.

     در ابتدا از بسته های که طور وحشی دامنه کوهی ، چمنزارها وغیره پیدا میشدند  بقسم بیده و علوفه ای خشک منحیث خوراکه حیوانات استفاده بعمل می آمد بعداً  از برگ درختان و گیاهان هرزه و بعضی بته های تازه استفاده می گردید و همین حالا هم  از طرق فوق کار گرفته میشود.

 اهمیت نباتات علوفه ای :

   علوفه جات برای تغذیه حیوانات خیلی مهم و ضروری می باشد که تقریباً  بیش از نصف ضرورت غذای حیوانات از علوفه جات بدست میآید تقریباًًًً 3/2 حصه عناصر ضروری گاو های شیری ، 4/3 حصه عناصر گاو های گوشتی ، 10/9 حصه عناصر ضروری گوسفندان از بیده ، سایلچ ، علفچرها و چراگاهای طبیعی حاصل می گردد وهمچنان علوفه جات به شکل چراگاه و برگ میده در تولید و تربیه مرغداری سهم ارزنده دارد . یعنی یک غذای استاندارد را تهیه می دارد علاوه بر اینکه برای حیوانات بزرگترین منبع انرژی ، پروتین ، ویتامین ها و منرالها می باشد.

    علوفه جات در مجموع توسط حیوانات به مطرف میرسد گر چه هیچ یک از نباتات علوفه ی به تنهایی طوری مستقیم و تجارتی استفاده نشده و مارکیت ندارد و بطوری غیر مستقیم بشکل گوشت ، شیر ، مسکه ، پنیر ،  پشم و تا اندازه به قسم تخم و گوشت مرغ بازار فروش دارد.

رشقه Alfalfa ( Medicago sativa L)

     رشقه از جمله علوفه جات مشهور دنیا به شمار میرود که از لحاظ کیفیت غذایی خوراکه خوب برای حیوانات محسوب می شود و نیز در تحت شرایط مناسب از جمله پر محصول ترین علوفه نباتات پلیدار به شمار میرود که در اصلاح خاک نیز رول مهمی دارد.

     رشقه بصورت وسیع در تمام قاره های دنیا ( تقریباً در بیش از 80 مملکت) مروج بوده ، از لحاظ مقدار تولید بلندترین محصول را داده است که مقدار تولید آن طور اوسط حدود (20 ) الی (30 ) تن فی جریب زمین تخمین گردیده است. رشقه قابلیت هضم بهتر را برای تغذیه حیوانات دارا بوده (70 ) الی(80 ) فیصد قابل هضم  و دارای کیفیت غذای بهتر بوده که فیصدی مقدار پروتین خام نباتی آن (20 ) الی (24 ) فیصد می باشد رشقه سرشار از ویتامین های مختلفه (A,B,C,D,E ) و منبع خوب عناصر مانند کلسیم ، مگنیشیم و فاسفورس می باشد. این ارقام ارزش بهتر رشقه را واضح می سازد ، چون رشقه نبات چندین ساله بوده ، از لحاظ اهمیت بیولوژیکی نیز منبع نصب نایتروجن در خاک بوده که سالانه در حدود (20 ) الی (30 ) کیلوگرام نایتروجن را در ساحه یک جریب زمین تحت بذر رشقه نصب نموده. رشقه منبع خوب کود سبز میباشد. مقابل نمکیات خاک و آب های ایستاده تا یک اندازه مقاومت نشان میدهد.از لحاظ تولید عسل نیز اهمیت داشته در اقلیم های خشکه و زمین های آبی توافق بهتر دارد.

آماده ساختن زمین:

     زمین در وقت بذر رشقه باید دو الی سه مرتبه قلبه شود، سعی گردد وقتیکه زمین وتر باشد قلبه شود اگر در حالت وتر قلبه شود کلوخ های بزرگ تشکیل نخواهد شد. زمین باید بعد از هر قلبه ماله شود تا کلوخ های بزرگ میده شده و رطوبت خاک حفظ گردد ونیز باید تمامی گیاه های هرزه از بین برده شود.

انتخاب خاک:

     خاک نرم ، مرطوب و بهتر آماده شده برای برداشت حاصل بهتر رشقه مفید است، زمین باید یک مرتبه در خزان قلبه شود تا برای کشت بهاری آماده گردد. رشقه با وجود اینکه در مقابل خشکی ، نمکیات و سردی هوا واقلیم مختلفه توافق نشان میدهد با آن هم برای بدست آوردن محصول بهتر خاکهای که دارای طبقه عمیق و به صورت درست زهکشی شده و دارای مقدار کم القلیات و نمکیات باشد برای کشت مناسب است.

     از لحاظ انتخاب خاک باید دارای طبقه منظم و قابلیت جذب رطوبت یکسان باشد تا بتواند آب را برای یک مدت بیشتر نگهداری نماید. خاکهای عمیق دارای ذرات کوچک نوع نیمه ریگی و یا لوم که قابلیت بهتر نگهداشت آب را داشته باشد برای بذر رشقه مناسب است. خاکهای که بیشتر ریگی بوده و طبقه پائین آن سخت و یا نمکی و القلی باشد از کشت رشقه در این خاکها جلوگیری گردد. غلظت (Ph ) مناسب خاک برای رشقه از(6 ) الی (8.5 ) بوده که عاری از نمکیات باشد.

نورم تطبیق کود:

     در وقت کشت رشقه مقدار (50 ) کیلوگرام کودDAP در فی جریب زمین علاوه گردد.علاوه نمودن مقدار اضافی کود یوریا توصیه نمی گردد زیرا نباتات پلیدار به خصوص رشقه و شبدر خاصیت یصب نایتروجن هوا را به زمین دارد.

انتخاب تخم:

     برای کشت مناسب باید تخم های اصلاح شده رشقه که خصوصیات بهتر تولید را داشته و نیز دارای وضعیت نموئ بهتر ، تناسب برگ یا ساقه ، طول نموی مناسب و مقاومت در مقابل امراض و آفات داشته باشد انتخاب و بذر گردد.

صفات تخم خوب:

×     دارای کیفیت بهتر تولید باشد.

×     رنگ روشن زرد و یا سبز زیتونی داشته باشد.

×     تخم تصدیق شده و مطابق به جنسیت باشد.

×     از لحاظ خصوصیات فزیکی (98 ) فیصد خالص باشد.

×     حد اقل قدرت نموی از( 90 ) فیصد کمتر نباشد.

طریقه کشت:

     قبل از کشت تخم باید سر شب در بین آب انداخته شود و در موقع کشت به همرای ریگ میده مخلوط وبه صورت مساویانه پاشیده شود عمق کشت نباید از(1 ) الی (2 ) سانتی متر بیشتر باشد، و به یکی از طریقه های ذیل میتوان آنرا کشت کرد.

×     بستر خشک: بعد از آماده ساختن زمین و هموار کاری درست باید متیقن شد که زمین برای کشت و آبیاری مساعد است تخم را به همرای ریگ میده مخلوط و به صورت مساویانه وعمق مناسب زیر خاک کرده دفعتاً آبیاری گردد.

×     بستر نمدار: درین طریقه اولتر از همه باید بستر مناسب ترتیب گردیده و متیقن شد که آب به عمق (5 ) الی (6 ) سانتی متر در خاک جذب گردیده بعداً تخم به صورت مساویانه بالای زمین پاش داده شود که درین طریقه تخم ذریعه جاروب و یا شاخچه به روی زمین کشیده شود تا به صورت درست زیر خاک گردد.

×     طریقه خطی:کشت رشقه را به صورت فنی میتوان به شکل خطی بذر کرد باید که خاک دارای مقدار مناسب رطوبت بوده کشت خطی ذریعه ماکر خط اندازی شده فاصله در بین هر قطار (30 ) سانتی متر گذاشته شود.

مقدار تخمریز:

     مقدار تخمریز یظر به شرایط مختلفه اقلیمی خاک و جنسیت تخم فرق دارد. بر طبق سفارشات تخم ایکه دارای قوه نامیه بیشتر از (85 ) فیصد بوده و عاری از هر گونه مواد اجنبی و تخمهای گیاه هرزه باشد در تحت شرایط مناسب کشت مقدار (4 ) الی (5 ) کیلوگرام تخم در فی جریب استعمال گردد. در صورتیکه مقصد ما تولید تخم باشد مقدار تخمریز (400 ) الی (600 ) گرام فی جریب و فاصله در بین قطارها (60 ) الی (90 ) سانتی متر گذاشته شود.

آبیاری و حفاظت رطوبت:

ضرورت آبیاری مربوط به عوامل ذیل است:

×     طبقه خاک و عمق آن.

×     مقدار بارنده گی.

×     اندازه تبخیر آب.

×     درجه حرارت.

×     طول فصل نموی نبات.

×    طریقه های کشت.

تقسیم اوقات آبیاری:

×     اولین آبیاری در بستر خشکه زمین بعد از کشت صورت می گیرد.

×     فاصله در بین دو آبیاری دیگر (5 ) الی (7 ) روز.

×     فاصله در بین آبیاری های بعدی (15 ) الی (18 ) روز.

اوقات وتعداد درو:

     رشقه وقتی درو گردد که حدود (25 ) الی (50 ) فیصد گل کرده باشد بعد از هر درو به آن وقت کافی داده شود تا دو باره انکشاف کرده ، نموی خود را تکمیل کند. بنابر همین علت مرحله نموی باید در وقت درو در نظر گرفته شود تا حاصل بهتر آن بدست آید. شاخه هائیکه از قاعده نمو کرده باید یک اندازه طویل گردد. در مناطق سرد سیر درو آخری پیش از یخبندی صورت گیرد تا در آینده به صورت خوبتر نمو کند.

بلندی درو:

     در وقت درو قاعده نبات (5 – 7 ) سانتی متر گذاشته شود تا در نبات نموی بعدی خوبتر صورت گیرد ، این مسئله دارای  اهمیت است تا به دهاقین فهمانده شود که درو خیلی پائین صورت نگیرد تا به نقاط نموی در قسمت قاعده نبات ضرر نرسد.

تنظیم درو:

    در رشقه درو دوامدار صورت نگیرد ، در بین هر درو حد اقل باید (5 ) هفته فاصله گذاشته شود.

درو به مقصد بیده:

     رشقه برای ساختن بیده خیلی مناسب است. عادت و خاصیت نموی رشقه نظر به دیگر نباتات که به مقصد بیده از آن استفاده می شود فرق داشته احتیاط شود که درو به وقت مناسب (25 – 50 ) فیصد گل صورت گیرد.

برسیم یا شبدر مصری Egyptian clover (Trifolium alexandrinum L.)

      برسیم از جمله نباتات پلیدار ، یکساله و به قسم علوفه زمستانی در اکثر نقاط دنیا با الخصوص در اقلیم مدیترانه، آسیای غربی ، شمال هندوستان و پاکستان به پیمانه وسیع کشت گردیده ، کشت آن از قدیم در مصر مروج بوده که از آنجا در اوایل قرن بیستم به سند معرفی گردیده و به بسیار سرعت به هندوستان شمالی توسعه یافت. این نبات نیز به قسم علوفه تابستانی در جاییکه اقلیم سرد است در بهار کشت می گردد.

     برسیم دارای ریشه های نسباً عمیق بوده برگهای آن به شکل سه برگه ، برگجه های آن بیضوی شکل ودارای ساختمان مویک مانند میباشد. کشت زمستانی این نبات در ولایات گرمسیر کشور مانند جلال آباد، کندهار، فراه وه هلمند معمولا از نیمه ماه سنبله تا ختم برج عقرب دوام میکند. اگر کشت وقت تر صورت گیرد قبل از رسیدن سردی زمستان یک درو علوفه از آن بدست آمده میتواند.

     برسیم ظرفیت تولید بیشتر علوفه را دارا بوده در تحت شرایط مناسب تعداد (7 -3) درو ممکن بوده، مقدار تولید علوفه (24 ) الی (27 ) تن در فی جریب محاسبه گردیده است. از لحاظ ارزش تغذیه دارای (17 ) الی (20 ) فیصد پروتین خام نباتی بوده و برای حیوان (70 ) الی (75 ) فیصد قابل هضم میباشد.

منشأ و مناطق کشت:

    منشأ شبدر برسیم مناطق شرقی مدیترانه و احتمالاً آسیای صغیر بوده است و از سوریه به مصر و فلسطین برده شده است و اغلب به صورت وحشی یا علف هرزه در مزارع کشت شبدر و رشقه نیز یافت می شود ولی امروزه انواع اصلاح شده آن جانشین اشکال وحشی شده است سطح زیر کشت آن در مصر بالغ بر 5/3 میلیون هکتار است و کشت آن در نقاط مختلف دنیا از جمله جنوب اروپا ، افریقا ، هندوستان ، شرق نزدیک ، الجزایر ، تونس ، لیبیا ، پرتگال ، اسپانیا ، ایتالیا ، امریکای شمالی و جنوبی و مرکزی رواج دارد در امریکای شمالی و جنوبی علاوه بر تولید علوفه به منظور چراگاه مصنوعی نیز کشت می شود سطح زیر کشت آن در ایتالیا بالغ بر چهل هزار هکتار است .

ورایتی های شبدر برسیم:

×     ورایتی Tobor

×     ورایتی  Kermel

×     ورایتیEsdi

×     ورایتیBaali

×     ورایتیFahli

×     ورایتیKhudrawi

×     ورایتی Musqawi

×     ورایتیSaidi 

×     ورایتیAkenaton

×     ورایتیLilibeo

×     ورایتیSaceromonth

×     ورایتیMeteor 

×     ورایتیVaradan

×   ورایتی  TV 24

×     ورایتیPosa Giant

×     ورایتیHigazi

×  ورایتیWafeer

خاک :

     برسیم در خاکهای نرم و نیمه ریگی و در شرایط غلظت خاک (4.9 – 7.8 )pH توافق داشته اما در شرایط زیادت غلظت اسیدی و خاکهای نمکی حساس می باشد.

آماده ساختن مزرعه :

     برای کشت برسیم بستر زمین نرم و هموار بوده تا نموی نبات به درستی و یکسان صورت گیرد. قبل از بذر زمین باید دو الی سه مرتبه قلبه شده، بستر تخم به کلی هموار گردد ودر صورت استفاده از تراکتور زمین یک مرتبه ذریعه قلبه دوفال عمیقاً قلبه و متعاقبا ذریعه قلبه (9 ) فال دو سه مرتبه قلبه گردد. تا تمام کلوخها از بین رفته و گیاه هرزه از مزرعه دور گردد که در اخیر زمین بعد از ماله آماده بذر گردد.

 مقدار تخمریز :

     مقدار تخمریز نظر به شرایط مختلفه اقلیمی، نوعیت خاکها ، جنسیت و قدرت نموی تخم از همدیگر فرق دارد. تخمیکه دارای قوه نموی بیشتر از (85 ) فیصد بوده ، عاری از هر گونه مواد اجنبی و گیاه های هرزه باشند در تحت شرایط مناسب مقدار (4 الی 5 ) کیلوگرام تخمریز در فی جریب کشت گردد.

طریقه های کشت:

     تخم برسیم قبل از کشت در سر شب در بین آب انداخته شود و در موقع کشت به همرای ریگ میده مخلوط گردیده ، به صورت مساویانه به عمق ( 1 الی 1.5 ) سانتی متر زیر خاک گردیده و کشت آن به یکی از طریقه های ذیل صورت می گیرد:

A.   بستر خشکه : بعد از قلبه و هموارکاری درست باید متیقن شد که زمین برای کشت و آبیاری مساعد بوده. تخم باید به همرای ریگ میده مخلوط گردیده ، بصورت مساویایه و عمق مناسب زیر خاک شده و دفعتا آبیاری گردد.

B.    بستر نمدار : اولا باید بستر مناسب ترتیب گردیده بعدا آبیاری صورت گیرد که پیش از پاشیدن تخم باید متیقن شد که آب بصورت کامل در عمق (5 الی 6 ) سانتی متر خاک جذب گردیده بعدا تخم پاشیده شده د ذریعه جاروب ویا شاخچه به روی زمین کشیده شود تا به صورت درست با خاک مخلوط گردد.

C.   طریقه خطی : درین طریقه کشت زمین توسط مارکر خط اندازی گردیده وباید خاک دارای مقدار کافی رطوبت بوده فاصله در بین هرقطار (30 ) سانتی متر گذاشته شود.

   مقدار استعمال کود: در صورت استعمال کودDAP مقدار (50 ) کیلوگرام در فی جریب زمین در وقت کشت تطبیق گردد.

ضرورت آبیاری مربوط عوامل ذیل است :

   طبقه خاک ، ساختمان خاک ، عمق خاک ، درجه حرارت و بارنده گی.

   اوقات آبیاری  : آبیاری در اوقات ذیل صورت میگیرد:

×     اولین آبیاری بعد از سبز شدن نبات.

×     آبیاری دوم و سوم هریک در فاصله بین (7 ) الی (10 ) روز.

×     آبیاری های بعدی هر یک در فاصله (10 الی 15 ) روز و یا بعد از هر درو.

مراحل درو : درو به مقصد تولید علوفه در اوقات ذیل صورت میگیرد:

×     اولین درو بعد از کشت (50 ) الی(60 ) روز بعد از کشت.

×     درو بعدی هر یک در فاصله (30 ) الی (35 ) روز.

     دروقت درو باید ارتفاع نبات (5 – 7 سانتی متر بالاتر از سطح زمین گذاشته شود.

تولید تخم :

به منظور تولید تخم نباید بیش از (3 ) الی (4 ) درو به مقصد تولید علوفه صورت گیرد.

×     تعداد بیشتر درو باعث کمی تولید تخم و ضعیف نموی نبات میگردد.

×     بعد از گل کردن نبات دفعات آبیاری کمتر گردد.

×    در وقت درو رنگ تخم باید زرد نصواری تبدیل گردد.

تناوب زراعتی : برسیم در تناوب کشت با اکثر حبوبات و علوفه جات بذر میگردد که تناوب کشت به طریقه های ذیل معمول است:

Ø           جواری – برسیم – گندم

Ø           باجره – برسیم – جواری

Ø           برنج – برسیم – لوبیا

Ø           پخته – برسیم

Ø           گندم – برسیم – جواری

   کشت مخلوط برسیم با جو، جودر ، شرشم و غیره به مقصد تولید بیشتر علوفه صورت می گیرد.

شبدر(Persian clover (Trifolium resupinatum L

  

      شبدر نبات یکساله مناطق آسیای مرکزی بوده که در اکثر مناطق به قسم علوفه زمستانی بذر گردیده ولیکن در مناطق مرتفع قسمت های غربی همالیا ( مناطق سردسیر) به قسم علوفه تابستانی بذر می گردد. از نوده های جوان این نبات به قسم پالک غرض سبزی در افغانستان و پاکستان استفاده بعمل میآید. برخی از انواع وحشی این نبات به شکل گیاه هرزه در چراگاه نیز معمول بوده شبدر جای خود را به برسیم گذاشته خاصتا از اوایل قرن بیستم که کشت برسیم بیشتر مروج گردیده است.

توافق :

     این نبات در شرایط چراگاه و آب های ایستاده به مقایسه برسیم بیشتر توافق داشته و در مقابل یخبندی نیز تا حدودی مقاومت دارد اما مقدار تولید آن در درجه حرارت پايین تنزیل می یابد.

خاک :

     شبدر در خاک هايکه pH آن (6 الی 7 ) باشد توافق داشته و نیز در تحت شرایط خاک های مرطوب نیز تا یک اندازه مقاومت دارد.

طرق کشت :

     کشت شبدر عینا به طریقه کشت برسیم است لاکن مقدار تخم ریز آن نسبتا کمتر بوده که مقدار (3 الی 4 ) کیلوگرام تخم در یک جریب زمین کافی به نظر میرسد. تخم شبدر نسبت به برسیم خیلی ها کوچکتر بوده ، از این رو اکثرا تخم های مروجه محلی با تخم گیاه هرزه مخلوط گردیده و جدا کردن آن خیلی مشکل بوده از این رو اکثرا تخم های شبدر محلی دارای کیفیت پايین می باشد.

استعمال کود :

     در صورت استعمال کود DAP مقدار (50 ) کیلوگرام کود در فی جریب زمین قبل از بذر با خاک علاوه گردیده و بعد از هموار کاری دقیق تخم آماده بذر گردد.

ساختن بیده :

     شبدر به مقایسه برسیم بیده خوب تولید کرده ساختن بیده آن مشکل نبوده لیکن در وقت ساختن بیده دقت بیشتر صورت گیرد تا از ضیاع برگ جلوگیری گردد. در اکثر مناطق بیده شبدر به شکل بسته ها ترتیب شده و در یک جای مناسب برای خشک شدن انتقال میابد.

شبدر سرخ (Red clover ( Trifolium pretense L

  

      شبدر سرخ از جمله علوفه جات مهم مناطق معتدله زراعتی مخصوصا اروپا و امریکای شمالی نبات دایمی کوتاه مت بوده در طی دو تا سه سال دور اول نموی دارای قدرت تولید بیشتر بوده که از این احاظ برای ساختن بیده و سایلیچ اهمیت بیشتر کسب نموده ودر ساحات مربوط علفچر ها نیز کشت گردیده که بیشتر مورد استفاده حیوانات قرار می گیرد مگر در مرحله پختگی و یا خشبی کیفیت علوفه آن پایین میآید. منشأ اصلی نبات جنوب شرق آسیا و آسیای صغیر بوده که در قرون سوم و چهارم کشت آن در اروپا متداول بود.

کشت شبدر:  کشت شبدر سرخ مشابه به شبدر مصری وشبدر محلی  می باشد.

ارزش تغذیه :

     ترکیب کیمیاوی این نبات تحت تأثیر عوامل مختلفه از قبیل مرحله نموئ نبات ، فصل سال ، قسمتی از نبات که از آن سمپل گرفته شده ، موجودیت مواد عضوی در خاک و غلظت خاک  قرار گرفته که بطور اوسط محتویات منرالی به مقایسه گرام در فی کیلو گرام قرار ذیل محاسبه شده (2.7 ) گرام فاسفورس ،(24.7 ) گرام پوتاشیم ، (15.5 ) گرام کلسیم ، (2.6 ) گرام مگنیشیم ، (1 ) گرام سودیم و (2.1 ) گرام سلفرمیباشد.

    شبدر سرخ به مقایسه دیگر علوفه جات دارای غلظت بیشتر پکتین ، لیسیتین ، نایتروجن و منرال کلسیم ، مگنیشیم ، آهن و کوبالت می باشد. از احاظ موجودیت مقدار سلولوز ، همی سلولوز ، کاربوهایدریت های قابل حل در آب ، کلورین ، منگنیز ، سلیکان به مقایس کمتر و از لحاظ موجودیت Lipids و سایر منرالها مانند فاسفورس ، پوتاشیم ، سلفر ، جست ، مس و مالیبیدینم دارای ارقام مشابه تر میباشد. با وجود آن غلظت ملیبیدنیم نظر به مراحل مختلفه نموی فرق دارد علاوه کردن محتویات منرال ها از قبیل فاسفورس ، پوتاشیم ، کلسیم ، مس و جست یا از طریق استعمال growth – regulator مانند Daminized وMelfuidid بیشتر باعث تحریک نموی نبات می گردد. 

سینفوین (Sainfoin  )

      اصطلاح سینفوین (Onobrychis vicifilia scop. ) که در گذشته بنام Cocks head ونیز به نام  Holly grass یاد میشد. نبات پلیدار چندین ساله بوده که در مناطق آسیای معتدله و اروپا در طول چندین قرن کشت و بذر میشد. سینفوین اصلا از کلمه فرانسوی مشتق گردیده که مفهوم بیده را مصؤن و یا بی ضرر را میدهد.تغذیه این نبات در مقابل دم کردن حیوانات بیشتر مصؤن بوده. در خاک های نوع آهکی که دارای غلظت (pH(6 و یا بالاتر از آن توافق کرده در مقابل خشکسالی نسبت به رشقه مقاومت بیشتر داشته لیکن در مقایسه سطح تولید آن یینتر است. این نبات در اوایل قرن (1900 ) در امریکا در جمله علوفه جات طبقه بندی گردید. و لیکن در طول این مدت چندان توجهی به آن صورت نگرفته ولی بعدا در سال های (1960 ) به این نبات مجددا دلچسپی پیدا شد که نسبت نتیجه گیری بهتر و مقاومت آن در مقابل جشره قانغوزک خرطوم دار رشقه (alfalfa weevil ) وکشت این نبات در شرایط زمین های آبی در مناطق خشکه ایالات غربی آمریکا و کانادا در خاکهای آهکی (Calcarous soil) بیشتر از گذشته توسعه یافت. ترویج این نبات بصورت تدریجی از طریق احداث قطعات نمایشی بالای مزارع دهاقین در ساحات مختلفه علفچر ها نیز انکشاف یافت. چنانچه استفاده بیشتر از سینفوین در مناطق مدیترانه و بیشتر به مقصد ساختن بیده از علفچر ها شهرت یافته است.

انواع سینفوین (Sainfoin  ): در انگلستان دو نوع سینفوین مروج است:

×     انواع معمولی یک درو (Common sainfoin ): به نامهای (Costwold common ) و (Empyr sp ) نیز یاد میگردد.

×     نوع دو درو سینفوین به نام (Gaint sainfoin ) یاد گردیده.

     سینفوین معمولی در ابتدای مرحله نموی رشد بطی داشته ساقه های آن بیشتر طویل نگردیده تولید گل را نمی نمایند. ظرفیت تولید بیده یا سایلیچ در سال های دوم و سوم متدرجا زیاد گردیده و دوره نموی این نبات میتوان از بیست تا سی سال ادامه پیدا کرد. برخلاف توع دومی (Gaint sainfoin )  در سال اول به سرعت نمو و گل کرده ، سالانه دو درو میدهد با وجودیکه مقدار تولید آن بیشتر بوده لیکن طول مدت دوره نموی آن کوتاه و صرفا برای دو سال باقی مانده میتواند. در حالیکه انواع دیگر محلی سینفوین برای چندین سال ادامه حیات کرده و میتوان از طریق انتخاب ارثی در بین انواع یک سلسله تغیرات (flexibility ) را مشاهده کرد از جمله انواع اصلاح شده Melros و Nova در کانادا ، ورایتی های Eshi ، Remont و Renume در ایالات متحده امریکا و ورایتی Zeus و Vala در ایتالیا شهرت یافته. تخم گیری سینفوین معمولی قبل از گرفتن درو به مقصد ساختن بیده ودر نوع دیگر (Giant sainfoin ) بعد از یک درو صورت می گیرد که نوع اخیر در طول فصل نموی خود بیشتر از یک مرتبه تولید گل کرده ، بعد از آخرین مرحله پاکسازی تخم به ظرفیت مجموعی تولید تخم مقدار 1450کیلوگرام در فی هکتار تخمین گردیده است.

کشت سینفوین (Sainfoin ):

     سینفوین به شکل پاشکی و هم به  شکل خطی کشت می شود و همچنان بشکل مخلوط با دیگر علوفه جات مانند White clove و Bird foot trefoil در ساختن بیده واستفاده به مقصد مالچر موفقانه نتایج بهتر بدست آمده است.

 تطبیق کود:

     تطبیق کود در سینفوین عینا مشابه به رشقه و برسیم بوده در صورت استعمال کودDAP مقدار (50 ) کیلوگرام در فی جریب زمین به صورت مساویانه به روی زمین پاشیده و بعد از قلبه و هموار کاری تخم آماده بذر گردد.

تولید علوفه :

    ازدیاد  تولید علوفه سبز متناسب به وضعیت حاصلخیزی خاک بوده. از اثر آزمایشات و تطبیق نورم های مختلفه کود که بالای انواع متعدد سینفوین صورت گرفته نشان میدهد که در انواع معمولی سینفوین و یکتعداد دیگر انواع تطبیق نورم متناسب فاسفورس و پوتاشیم برای ازدیاد تولید بیده ، ساختن سایلج و بقای نبات ضروری است. سینفوین در خاکهای که دارای غلظت پائین بوده یک اندازه مقاومت داشته و در (6 )pH مقدار تولید ماده خشک DM (7 الی 15 ) متریک تن در فی هکتار راپور داده شده البته مقدار تولید بیشتر از اثر کشت پلاتهای تجربوی بدست آمده لیکن سطح تولید در مزارع دهاقین پائنتر است. در تحت شرایط اقلیمی کشور کانادا حاصل سینفوین در حدود (20 ) فیصد پائنتر از حاصل رشقه ارزیابی گردیده است.

    سینفوین از اثر خشکسالی متداوم در تابستان خساره مند گردیده لیکن آبیاری نوبتی حاصل علوفه را به ظرفیت معین نگهداری کرده ظرفیت تولیدی علوفه سینفوین در اوایل بهار نسبت به دیگر مواقع سال زیادتر است.

ارزش تغذیه حیوانی :

     سینفوین از لحاظ پروتین غنی بوده لیکن از لحاظ درجه هضمیت در مقایسه با دیگر علوفه جات از قبیل White clover و Red clover دارای هضمیت متوسط بوده سینفوین در شرایط چراگاه دارای مقدار کم پروتین وهضمیت پائنتر از رشقه می باشد.

شاخل Common Vetch (Vicia sativa)

     شاخل از جمله علوفه جات مهم پلیدار نبات یکساله بوده که از لحاظ تغذیه حیوانی دارای ارزش خیلی زیاد بوده و اضافه تر از آن به مقصد ساختن بیده سایلچ و کود های سبز کار گرفته شده. از دانه شاخل در ترکیب جیره حیوانات مخصوصاً در فصل زمستان در کشور عزیز ما استفاده بعمل میآید. کاه خشک شاخل از لحاظ ترکیب غذای دارای (19 ) فیصد پروتین بوده و در یک کیلوگرام وزن خشک بیده (37 ) ملی گرام کاروتین ور علوفه تازه آن به مقدار (56 – 79 ) ملی گرام کاروتین موجود است.

توافق نبات شاخل :

     شاخل توافق بهتر در اقلیم سردسیر داشته درجه مقاومت در مقابل سردی نظر به انواع شاخل از همدیگر متفاوت بوده ولی بصورت مجموعی درجه مقاومت نسبی نبات در مقابل سردی به مقایسه با رشقه و شبدر کمتر بوده این نبات در خاکهای نوع (Sandy loam ) که دارای (pH(8.2 – 6.5 باشد توافق کرده. طول مرحله نموی نبات برای تولید بیده مدت (60 ) روز را در بر گرفته. شاخل در طول مدت نموی خویش به رطوبت زیاد ضرورت داشته اگر چه این نبات نایتروجن هوا را توسط بکتریای غدوات در خاک نصب نموده ولی ضرورت کامل نایتروجن را به حد کافی تکافو نتوانسته بنأًً استعمال کودهای منرالی نایتروجندار بیشتر مفید ثابت شده است. این نبات در مقابل استعمال کودهای فاسفورس دار و پتاشیم دار عکس العمل مثبت نشان میدهد.

کشت شاخل :

     شاخل به قسم پاشکی کشت میشود و همچنان به شکل مخلوط با نباتات مانند یولاف ، جو و دیگر انواع نباتات که ساقه های شان مستحکم تر اند یکجا بذر گردیده . بیده شاخل باید که به اصول فنی خشک گردیده و بوقت مناسب آن جمع آوری و ذخیره گردد تا از ضایعات بیشتر برگ جلوگیری گردد.

کشت مخلوط این نبات با یولاف و جو در شرایط مناسب را برای ساختن چراگاه در ایام فصل زمستان و بهار بوجود آورده ، که بخاطر تولید بیده باکیفیت نباید استفاده دوامدار از چراگاه صورت گیرد.

انواع شاخل :

     دراکثریت نقاط دنیا انواع متعدد شاخل از قبیل (Common Vetch(Vicia sativa، (Hairy Vetch(Vicia villosa ، (Hungarian Vetch(Vicia pannonica ، (Monantha Vetch(Vicia monantha ، و یک نوع دیگر وحشی (Wild Vetch(Vicia angustifolia مروج بوده که نوع اخیری به قسم گیاه هرزه باعث ملوث شاختن در مزارع گندم میگردد.

    نوع شاخل معمولی (Common Vetch ) را بنام شاخل بهاری نیز یاد مینمایند که از لحاظ مورفولوژی نبات نیمه بته ای بوده ساختمان برگ و ساقه نبات نسبت به نوع (Hairy Vetch ) بزرگتر بوده و معمولاً به مقصد بیده استفاده می گردد.

درو شاخل:

     درو شاخل به مقصد علوفه هنگامی صورت می گیرد که اولین پلی نبات بوجود آمده و درو هم توسط داس های وطنی وهم توسط کمباین ها صورت میگیرد و در وقت جمع آوری بیده شاخل سعی گردد تا از ضایعات ریختن برگ جلوگیری گردد ، زیرا که برگ نبات نسبت به ساقه زودتر خشکیده و ضایعات بیشتر صورت می گیرد.

مقدار تخمریز : (15 – 16 ) کیلوگرام در فی جریب.

مقدار کود : (25 ) کیلوگرام کود DAP در وقت کشت و (25 ) کیلوگرام کو یوریا در فی جریب بعد از گذشت مرحله سبز شدن استعمال گردد.

یولاف Oats (Avena sativa)

     یولاف از جمله علوفه جات مهم زمستانی بوده به زودی نمو کرده که از لحاظ طعم و کیفیت خوراکه حیوانی برگهای آن شاداب دارای رنگ سبز تیره بوده اگر این نبات به همرای نبات پلیدار موسم سرد یکجا کشت گردد بهترین خوراکه را برای حیوانات مهیا میسازد .

    یولاف به تناسب سایر غله جات سهل الهضم بوده بعد از درو ، قطع و پارچه کردن به مقصد تغذیه اسپ ، گوسفند ومرغداری تغذیه میگردد در اوایل بهار نیز کشت شده و کاه خوب برای تغذیه و بستر حیوانات تهیه میدارد که از این لحاظ اهمیت بیشتر را در بین دهاقین پیداکرده است.

موارد استعمال یولاف و مواد حاصله از آن :

×     تغذیه حیوانات : یولاف خوراکه خوب برای اسپ ها ، مرغها و حیوانات جوان مخصوصاً گاوهای شیری میباشد.

×     تغذیه انسانها : از دانه یولاف انواع مختلفه نان ساخته میشود در صورتیکه آرد یولاف با سایر غله جات یکجا مخلوط گردد از گندیده شدن آرد در وقت ذخیره جلوگیری می شود.

×     موارد استعمال در صنعت : از قشر یولاف در تصفیه منرالها و روغن های نباتی استفاده شده و از جمله محلل های عمده به شمار میرود. و از یولاف ادویه جات مختلفه نیز استحصال میگردد.

استفاده از علوفه :

     بعد از گذشت مدت (60 ) الی (70 ) روز بعد از کشت یولاف در شرایط ضروری و قلت علوفه جات اولین درو گرفته می شود. لاکن بعد از گذشت مدت (85 ) الی(110 ) روز مقدار تولید علوفه بیشتر میگردد. علوفه آن اکثراً به قسم تازه استفاده میگردد. یولاف خوراکه خوب تمام حیوانات بوده کاه آ ن نرم وبهتر از کاه گندم و جو میباشد.

    ازلحاظ ارزش مواد غذای برای حیوانات قابل هضم بوده از پروتین ، شحمیات ، ویتامین B1 و منرالهای مانند فاسفورس و آهن غنی میباشد.

آماده ساختن زمین :

    برای آماده ساختن بستر تخم دو ، سه مرتبه قلبه کافی بوده زمین باید قسمی آماده گردد تا تمامی کلوخ ها میده گردیده ، گیاه هرزه از مزرعه دور ساخته شده و زمین بعد از قلبه ماله گردد.

اوقات مناسب کشت :

    وقت مناسب بذر یظر به شرایط مختلفه اقلیمی در کشور ما از همدیگر فرق داشته چنانچه در مناطق گرمسیر کشور مانند چلال آباد ، کندهار ، هلمند وقت مناسب بذر در تیرماه از (15 ) سنبله شروع و الی ختم ماه میزان ادامه یابد و در مناطق سردسیر که خطر سرمای زمستان موجود باشد مانند لوگر معمولاً در اوایل یهار بذر گردیده تاریخ بذر از (15 ) برج حوت شروع الی (15 ) برج حمل نیز ادامه میآبد.

استعمال کود:

    استعمال مقدار (25 ) کیلوگرام کود DAP در فی جریب ساحه در وقت کشت ونیز مقدار (60 ) کیلوگرام کود یوریا در فی جریب در سه مرحله ، (20 ) کیلوگرام در وقت سبز شدن و متباقی بعد از هریک درو دفعات درو تطبیق گردد.

طرق کشت :

×     به صورت پاشکی

×     به صورت خطی

     در طریقه کشت خطی به خاطر استفاده از تجارب باید از تخم پاش دستی استفاده گردد و نیز فاصله در بین دو قطار (15 ) الی (30 ) سانتی متر گذاشته شود. پیش از کشت زمین باید به وسیله مارکر خط اندازی گردیده و فاصله در بین قطار ها ذریعه مارکر تعین می گردد، به خاطر تکثیر تخم به پیمانه تجارتی از تخم پاش گندم استفاده می گردد.

آبیاری :

     آبیاری نظر به شرایط مختلفه مناطق ، خاک و مقدار بارنده گی از همدیگر فرق داشته تعداد (3 ) الی (4 ) آبیاری برای بدست آوردن علوفه ضروری بوده اولین آبیاری (3 ) هفته بعد از کشت و متباقی در وقت ضرورت به آبیاری در فاصله (12 ) الی(15 ) روز تطبیق گردد.

اوقات درو:

     به تعداد (2 – 3 ) درو علوفه به آسانی بدست میآید در صورت مشکل کمبود علوفه یولاف بعد از کشت مدت (60 ) الی (70 ) روز بعداز کشت اولین درو میدهد. ولی در صورت گذشت مدت (85 الی 110 ) روز مقدار تولید علوفه بیشتر می گردد.

تولید علوفه :

     تولید علوفه یولاف نظر به طول مدت نموی ، درجه حرارت مناسب ، نوعیت و حاصلخیزی خاک ، مقدار بارنده گی و رطوبت در خاک از همدیگر فرق دارد. طور اوسط مقدار (12 -16 ) تن علوفه سبز در فی جریب ساحه در شرایط مناسب اقلیمی کشور ما بدست آمده است.

کیفیت علوفه :

     از لحاظ کیفیت خوراکه حیوانی یولاف که دارای مقدار بیشتر پروتین خام نباتی و تعداد کم رشته های فایبری باشد معیاریست که از روی آن کیفیت علوفه را میتوان تخمین کرد.

جو Barley (Hordeum vulgare)

طریقه کشت :

    جو معمولاً به طریقه پاشکی کشت گردیده و نیز به شکل قطار به صورت خطی که فاصله بین هر قطار (15 ) الی (30 ) سانتی متر باشد معمولاً در تجارب بذر می گردد.

وقت کشت جو علوفه ای:

    وقت مناسب کشت تیرماهی به مقصد تولید علوفه از نیمه ماه سنبله الی ختم میزان میباشد.

مقدار تخمریز و عمق کشت:

    به مقصد تولید علوفه باید (25 ) کیلوگرام تخمریز در فی جریب استعمال گردد. عمق تخم در مناطق مرطوب (3 الی 4 ) سانتی متر و در مناطق نیمه خشکه یک اندازه عمیق تر باشد.

استعمال کود:

    استعمال کود به منظور تولید علوفه مقدار (25 ) کیلوگرام کود DAP و کود یوریا به مقدار (60 ) کیلوگرام در فی جریب زمین استعمال گردد. کود دای امونیم فاسفت در وقت بذر و کود یوریا در سه مرحله یکی در وقت بذر و متباقی بعد از دفعات درو استعمال گردد.

آبیاری :

    تعداد آبیاری یظر به شرایط خاک و ضرورت استفاده نبات تعین می گردد. برای بدست آوردن حاصل علوفه حد اقل (3 ) الی (4 ) آبیاری ضروری است. اولین آبیاری بعد از گذشت سه هفته ومتباقی در وقتیکه ضرورت باشد تطبیق گردد.

استفاده از جو:

    علوفه سبز این نبات از لحاظ طعم خوش مزه بوده برگهای آن شاداب و مغذی است. اگر این نبات به طور مخلوط به همراه علوفه جات دیگر مانند برسیم ، رشقه ، شبدر ، نخود و ماش به حیوانات خورانده شود ، خوراکه خیلی مناسب برای حیوانات خواهد بود.

    اولین درو نبات به مقصد بدست آوردن علوفه بعد از گذشت (60 ) الی (70 ) روز بعد از کشت در هنگام قلت علوفه گرفته می شود. لاکن به تولید بیشتر بعد از گذشت (90 ) الی (100 ) روز اولین درو گرفته می شود.

    علوفه جو اکثراً به قسم تازه مصرف رسیده مقدار اضافی آن به قسم سایلج و یا بیده ذخیره گردیده در وقت قلت علوفه تازه استفاده میگردد. جو خوراکه تمامی حیوانات بوده و کاه جو از لحاظ ترکیب مواد غذای قابل هضم و مواد پروتینی بعد از یولاف درجه بندی شده از دانه جو مخصوصاً برای تغذیه اسپ ها غذای خیلی مفید است. و برای تغذیه گاو های شیری در خوراکه مرغ ها و نسل های جوان حیوانات مختلفه واقع می شود.

    از لحاظ داشتن اهمیت انواع اصلاح شده آن تحقیق گردیده و با استفاده ارزشهای تخنیکی مقدار بیشتر تولید بدست میآید.

مقدار و تولید علوفه:

   مقدار تولید علوفه سبز (9 ) الی (13 ) تن در فی جریب.

   مقدار ماده خشک (2 ) الی (3 ) تن در فی جریب.

کیفیت علوفه:

    از لحاظ کیفیت علوفه ایکه مقدار پروتین نباتی بیشتر و رشته های فایبر آن کمتر باشد دارای کیفیت بهتر می باشد. از لحاظ کیفیت در (50 ) فیصد مرحله گل اندازی پروتین خام (7.7 ) فیصد و در مرحله تشکیل غلاف اندازه پروتین خام (9.85 ) فیصد می باشد.

باجره Sorghum ( Sorghum bicolor )

    باجره منبع مهم خوراکه انسانها ، پرنده گان و علوفه حیوانی در اقلیم های خشک ، نیمه خشک و مناطق حاره دنیا می باشد. تولیدات دانه باجره (75 ) فیصد در تغذیه انسان ها (15 ) فیصد در تغذیه حیوانات و پرنده گان و متباقی شان در ساختن بیر به مصرف میرسد. این نبات به مقابل خشکسالی ، درجه حرارت نسبتاً بلندتر و سیلاب یک اندازه مقاومت داشته و علف تازه آن تا حدود (70 ) الی (80 ) فیصد برای حیوانات قابل هضم است. و این نبات یکی از سابقه دارترین نبات اهلی شده می باشد ، امکان دارد باجره از شرق افریقای مرکزی ( سودان و حبشه ) نشئت کرده باشد. (90) فیصد باجره در چین ، هندوستان و افریقا تولید گردیده و ممالک عمده تولید کننده دیگر عبارتند از امریکای جنوبی ، آسترالیا وامریکا است.

خاک برای باجره:

    باجره در خاکهای نرم و حاصلخیز حاصل  خوب داده اگر چه در خاکهای زه دار ، تیزابی و نمکی نیز بخوبی میروید. ولی بالای حاصل آن تأثیر منفی بار میآورد.

آماده ساختن زمین برای باجره علوفوی :

    زمین یا خاک برای بذر باجره زمین باید نرم و هموار گردد که یکبار قلبه عمیق شده بعداً ذریعه قلبه (9 ) فال کلوخ های آن در دو سه مرتبه از بین برده شود و بعد از ماله برای بذر آماده گردد. بهترین حاصل از زمین های بدست میآید که در تیرماه یا زمستان قبل قلبه شده باشد و زمین خوب آماده بذر گردد. تخم باید عاری از گیاه های هرزه و تخم حشرات باشد.

طریقه کشت باجره علوفوی :

    بذر تخم باید در زمین وتر یا نمدار صورت گیرد و تخم بعد از پاشیدن باید به عمق(4 ) الی (5 ) سانتی متر توسط خاک نرم و مرطوب پوشیده شود. این کار توسط میخ ماله (9 ) فال و یا شاخ ماله به خوبی صورت میگیرد باجره به در طریق کشت می گردد.

1)     طریقه پاشکی .

2)     طریقه خطی .

1 – طریقه پاشکی یا محلی :

    در این طریقه بعد از آماده ساختن زمین حینیکه رطوبت کافی در خاک موجود باشد ، تخم و کود به صورت یکنواخت پاش داده بعداً توسط خاک نرم پوشانیده شود ، درینصورت خاک باید رطوبت کافی به مقصد جوانه زدن تخم داشته باشد.

2 – طریقه خطی یا فنی :

    درین طریقه تخم در قطار هائیکه از همدیگر (30 ) سانتی متر فاصله داشته ، بعد از آماده ساختن زمین و کود پاشی بذر شده و توسط خاک پوشانیده شده و باید برای جوانه زدن تخم رطوبت کافی در خاک موجود باشد.

وقت مناسب بذر:

     به مقصد علوفه از اوایل حمل الی ختم سرطان .

    به مقصد تولید تخم  15 سرطان الی 15 اسد.

مقدار تخمریز:

     به مقصد علوفه  15 کیلوگرام تخم در فی جریب.

    به مقصد تولید تخم 4 کیلوگرام تخم در فی جریب.

کشت خطی :

     به مقصد علوفه فاصله بین قطارها (30 ) سانتی متر و فاصله بین نبات (9 ) سانتی متر باشد.

     به مقصد تولید تخم فاصله بین قطار ها (60 ) سانتی متر و فاصله بین نبات (15 ) سانتی متر باشد.

آبیاری :

    آبیاری اول (15 ) روز بعد از کشت و آبیاری های بعدی (3 – 4 ) مرتبه طبق ضرورت نبات و خاک عملی گردد و فاصله بین دو آبیاری (7 – 12 ) روز رعایت گردد.

ترکیب کیمیاوی علوفه باجره :

    برگهای جوان باجره دارای مواد کیمیاوی گلوکوسید ( (Glucosideبوده که از تجزیه این ماده موادی زهری بنام پروسیک اسید آزاد میگردد که موجودیت این ماده نظر به گذشت زمان تا وقت پخته شدن در نبات کم میگردد. درجه حرارت پائین و یخبندی به اندازه این مواد را در باجره زیاد شاخته بناءً تغذیه نباتا یخ زده تا وقت خشک شدن مضر بوده.

    علاوتاً از اثر موجودیت مقدار بیشتر مواد نایتریت در خاک مواد سمی بیشتر گردیده و نباتاتی که به خشکی مواجه شده باشند دو باره به نمو شروع نموده اندازه مواد سمی درآن زیاد بوده در اثر تغذیه گاو ها نظر به گوسفند ها به این ماده زیادتر حساس می باشد. برای کنترول از زهریت حیوانات به مشوره اکتر وترنر از پیچکاری که از مرکب سودیم نایتریت و یا سودیم هایدروجن سلفیت بوده در رگ حیوان زرق گردد.

    بیده باجره بسیار به احتیاط به حیوانات تغذیه گردد، گرچه اکثراً زهری نمی باشد، خصوصیات زهری بودن نبات در انواع اصلاح شده و دورگه نبات خیلی کم یا اکثراً موجود نمی باشد.

    علوفه خشک باجره نسبت به علوفه جواری دارای مواد معدنی زیاد بوده اندازه پروتین خام نباتی ، نشایسته و رشته های فایبری در باجره تقریباً مشابه به جواری می باشد.

تغذیه حیوانات :

    از دانه باجره ، سایلچ  وبیده باجره به صورت جداگانه استفاده می شود. باجره به قسم چراگاه نیز بذر شده از لحاظ کیفیت غذای به مقایسه جواری به حیوان خوش مزه بوده و ارزش غذای آن با علوفه جواری مشابهت دارد.

ارزن علوفوی Pear Millet ( Pennisetum americanum)

    ارزن به مقصد خوراکه انسانها ، حیوانات و پرندگان استفاده گردیده واز علوفه آن به مقصد تغذیه حیوانی نیز استفاده به عمل می آمد.

    ارزن در مناطق خشک ، نیمه خشک ، درجات حرارت بلند و خاکهای ریگی مقاومت داشته به خوبی میروید . قابلیت هضم بهتر را در معده حیوانات دارا بوده عاری از مواد زهری است.

خاک :

    ارزن در اکثر انواع خاکها میروید ولی خاکهای نرم و حاصلخیز مناسب تر است. در مقابل آب های ایستاده ، خصوصیات القلی و تیزابی خاک نیز تا اندازه مقاومت دارد.

آماده ساختن زمین:

    خاک نرم و بستر هموار برای نموی مناسب نبات مساعد است. زمین باید عمیق قلبه شده ودو یا سه مرتبه ذریعه 9 فال نرم گردیده و بعد از ماله تخم و کود پاشیده شده ، عمق تخم نباید از (2 الی 3 ) سانتی متر عمیق تر باشد و موجودیت رطوبت کافی خاک برای جوانه زدن تخم ضرورت است.

طریقه کشت:

1)     به طریقه محلی یا به صورت پاشکی : باید متیقن شد که مقدار رطوبت کافی در خاک موجود بوده، بعداً تخم مساویانه به روی زمین پاشیده شده به همرای خاک نرم سطح زمین به عمق مناسب زیر بستر خاک گردد.

2)     کشت بصورت فنی یا خطی: کشت باید تحت شرایط مناسب رطوبت عملی گردد و فاصله بین دو قطار (45 ) سانتی متر گذاشته شود.

اوقات کشت:

تاریخ بذر به مقصد تولید علوفه در کشور ما از اوایل حمل الی اخیر سرطان و به مقصد تولید تخم از 15 جوزا الی 15 سرطان مساعد است.

مقدار تخمریز:

    برای تولید علوفه استعمال مقدار (4 – 5 ) کیلوگرام تخم در فی جریب و به مقصد تولید تخم به مقدار (2 – 2.5 ) کیلوگرام تخم فی جریب استعمال گردد.

آبیاری:

    به مقصد تولید علوفه اولین آبیاری (20 – 25 ) روز بعد از کشت و متعاقباً دو یا سه بار دیگر  نظر به ضرورت نبات صورت گیرد.

استعمال کود:

    استعمال مقدار (25 ) کیلوگرام کودDAP در فی جریب در وقت کشت و مقدار (60 ) کیلوگرام کود یوریا فی جریب طی یه مرحله یکی بعد از کشت و متباقی بعد از هر درو علوفه صورت گیرد.

وقت مناسب درو:

    به مقصد تولید علوفه در وقتیکه نبات (10 ) فیصد در مرحله گل باشد باید درو صورت گیرد. تأخیر در درو باعث سخت شدن ساقه و سبب پائین آمدن برای هضمیت حیوان می گردد. درو به مقصد تولید دانه یا تخم بعد از رسیدن کامل و سخت شدن تخم صورت می گیرد.

جواری Maize ( Zea mays)

    جواری منبع مهم غذای انسانها ، پرندگان خوراکه حیوانی بوده کشت آن در اکثر نقاط دنیا معمول بوده و معمولاً 3/2 حصه علوفه جواری به خاطر استفاده سایلچ کار گرفته می شود زیرا که علوفه آن دارای مقدار تولید بیشتر و کیفیت بهتر برای ساختن سایلچ بوده از تمام اجزای این نبات از قبیل دانه ، ساقه ، تنته ، خوشه و ابریشمک جواری اکثراً به مقاصد بجارتی استفاده ادویه جات پر ارزش کار گرفته می شود صد ها نوع محصولات این نبات در مارکیت های دنیا به مقاصد غذای انسانها ، مواد طبی و صنعتی بکار برده می شود.

آماده ساختن زمین:

     دفعات قلبه کردن زمین مربوط به ترکیب و ساختمان خاک است. در وقت بذر جواری زمین (2 – 3 ) مرتبه قلبه گردد سعی گردد تا در وقت که زمین وتر است قلبه گردد. اگر زمین در حالت وتری قلبه نشود کلوخ های بزرگ تشکیل خواهد شد، بعد ازهر قلبه زمین باید ماله شود تا کلوخ های بزرگ میده شده و رطوبت خاک حفظ گردد. زمین باید طوری آماده گردد تا تمامی گیاه های هرزه از بین برده شود.

طریقه بذر:

    جواری معمولاً به دو طریقه ، پاشکی و یا به شکل قطار بذر میگردد. بذر جواری به قطار فوائد ذیل را داراست:

1)     مقدار تخمریز کم می شود.

2)     چون بته های جوازی به فاصله های معین از هم قرار داشته از مواد غذای خاک خوبتر استفاده می نمایند.

3)     بته های جواری از شعاع آفتاب خوبتر استفاده میتواند.

4)     مزرعه جواری به آسانی خیشاوه شده می تواند.

5)     در صورت حملات آفات و امراض و یا گیاه های هرزه به آسانی دواپاشی شده می تواند.

6)     درو و جمع آوری حاصل به آسانی صورت می گیرد.

مقدار تخمریز مربوط به عوامل ذیل اشت:

1)     حاصلخیزی خاک.

2)     مقدار رطوبت خاک.

3)     فیصدی جوانه زدن .

4)     مقصد از زرع جواری.

5)     نوع جواری.

6)     طریقه های بذر جواری.

    اگر جواری به مقصد علوفه حیوانات استفاده می شود، مقدار تخمریز نیز یک اندازه زیاد استعمال گردد دانه زود رس نظر به انواع دیررس کوچکتر است بالعموم مقدار تخمریز جواری که به قطار کشت می شود نظر به جواری دست پاش کمتر است در صورتیکه مقدار تخمریز ( 1 – 1.5 ) سیر فی جریب سفارش گردیده در خاکهایکه خطر کرم های قطع کننده موجود باشد در آن صورت مقدار تخمریز جواری از حد معین آن زیادتر تطبیق می گردد.

وقت مناسب بذر:

     وقت بذر جواری در مناطق مختلف فرق می کند مناسب ترین وقت بذر جواری وقتی است که خطر سرمای زمستانی از بین رفته واز شدت باران کاسته شده باشد. در اکثر ولایات افغانستان بذر جواری تقریباً بین اوسط ثور الی اواخر جوزا بذر می گردد.

    اگر جواری جوان را خنک بزند ، ممکن دو باره نمو کند اما اگر سرما زده گی بالای نباتات بالغ و انکشاف یافته واقع گردد ممکن نباتات را از بین برده و یا حاصل آن را به اندازه قابل ملاحظه پئین بیاورد. بعد از ختم سرما که اطمینان حاصل گردید هر قدر بذر جواری وقت تر صورت بگیرد به همان اندازه نتیجه بهتر خواهد داد.

استعمال کود:

    برای بدست آوردن حاصل بلند استعمال 25 کیلوگرام کود DAP  و 25 کیلوگرام کود یوریا فی جریب برای جواری اصلاح شده و استعمال(40 – 50 )  کیلوگرام کود یوریا و مقدار (35 ) کیلوگرام کود DAP در فی جریب زمین سفارش گردیده است.

تمام کود DAP و نصف کود یوریا در وقت کشت استعمال می شود و نصف باقیمانده یوریا در وقتیکه جواری به اندازه قد زانو (تقریباً 40 سانتی متر ) بلند شده باشد، استعمال و فوراً مزرعه آبیاری گردد.

درو :

    درو به مقصد تولید علوفه وقتی صورت می گیرد که بته های جواری (50 ) فیصد گل کرده باشد.

ساختن بیده :

    از نبات جواری هم به شکل تازه و نیز به شکل سایلچ و یا برای ساختن بیده استفاده می شود. زمانیکه ساقه و برگ جواری هنوز سبز و نرم است علوفه مناسبی را برای ساختن بیده تشکیل میدهد و جواری که در مرحله شیره و دانه قرار دارند اگر قطع گردند ، بیده خوبی از آن ساخته می شود. بیده خوب باید رنگ سبز را نگهدارد و به طریقه ای آماده شود که ضایعات برگ آن خیلی کم باشد زیرا رنگ سبز بیده به طور قطعی مربوط به رنگ آن است.

لبلبوی علوفه ای Fodder Beet (Beta vulgaris)

      لبلبوی علوفوی از جمله محصولات مهم نباتات ریشه دار گوشتی بوده که بخش عمده ترکیب جیره حیوانی را مخصوصاً در ایام زمستان تشکیل میدهد با داشتن کتله آبگین ریشه های گوشتی هضم غذا های کانسنتریتی و سخت حیوانی را بهتر می سازد.

     در ریشه های لبلبوی علوفوی مقدار زیاد کاربوهایدریت ها ، نمکیات مفیده ، ویتامین ها و مایع تخمر موجود است. در یک کیلوگرام لبلبوی علوفوی مقدار (9 – 10 ) گرام پروتین قابل هضم به مشاهده می رسد ریشه های گوشتی که به مقصد خوراکه حیوانی بکار برده می شود بنابر داشتن ظرفیت بیشتر حاصلخیزی و انعکاس بهتر در برابر آبیاری از همدیگر تفکیک می شود.

    تمام انواع لبلبو مربوط فامیل Chenopodaceae بوده که شامل انواع از قبیل Spinach beet ،Sugar beet ، Chard ، Garden beet و Mangel beet میباشد تمام انواع فوق الذکر متعلق به سپشیز vulgaris است، بصورت عموم استفاده از نوع  Chard و Spinach به مقصد تولید برگ کشت شده که از برگ های آن به قسم سبزی استفاده می گردد.

    استفاده از نوع Garden beet  به مقصد تولید ریشه کشت می گردد که بصورت پخته شده مانند سبزی در سلاد و اچار استعمال می گردد.

لبلبوی نوع Mangel از نوع Chard انکشاف یافته که از جمله خوراکه های مهم حیوانی در اروپا بشمار میرود.

ترکیب کیمیاوی:

    در هر (150 ) گرام برگ لبلبو (45 ) گرام کالوری ، (86.4 ) گرام آب ، (3.2 ) گرام پروتین ، (0.4 ) گرام شحم ، (8.1 ) گرام کاربوهایدریت ، (3.8 )گرام فایبر ، (1.9 )گرام خاکستر ، (114 ) ملی گرام کلسیم ، (34 ) ملی گرام فاسفورس ، (3.1 ) ملی گرام آهن و دیگر مرکبات از قبیل رایبوفلاوین ، نیاسین و اسکاربیک اسید موجود است.

خصوصیات اگروتخنیکی:

    در تناوب زراعتی موقعیت بهتر برای لبلبوی علوفوی عبارت از طبقه چپه شده علف های چندین ساله می باشد. لبلبوی علوفوی در تناوب کشت بعد از نباتات پلی دار یک ساله ، سبزیجات ، غله جات و سایر نباتات بذر می گردد.

    در آماده کردن خاک برای لبلبوی علوفوی خاک باید دارای طبقه عمیق و نرم باشد ، طبقه بذری را از گیاه های هرزه دقیقاً پاک ساخته تا رطوبت کافی برای جوانه زدن حفظ گردد. برای  این هدف در موسم خزان زمین را باید قلبه عمیق گردد.

بذر و مراقبت:

     به مجردی که درجه حرارت در طبقه سطحی به عمق (10 ) سانتی متر خاک به (5 -6 ) درجه سانتی گراد برسد لبلبوی علوفوی را بذر کرد. لبلبوی علوفوی نسبتاً در اقلیم مناطق سرد و تا یک اندازه در مقابل یخبندی ملایم از خود مقاومت نشان میدهد.

تکثر یبات از طریق تخم صورت گرفته و بذر آن در اوائل بهار وقتیکه زمین برای کشت بهتر آماده گردید صورت می گیرد.

    لبلبو را بالای پشته های که ارتفاع آن از سطح زمین (50 ) سانتی متر و فاصله بین هر دو پشته (60 ) سانتی متر و فاصله در بین هر نبات (35 – 40 ) سانتی متر باشد بصورت فنی باید بذر گردد.

    مقدار تخمریز (2.5 – 3 ) کیلوگرام در فی جریب و تخم به عمق (4 – 5 ) سانتی متر زیر خاک بذر گردد.

    در جاهای سرد میتوانیم لبلبو را در موجودیت رطوبت برای مدت (3 – 5 ) ماه در تاکاوی ها ذخیره و نگهداری کرد و میبایست درجه حرارت از صفر پائین یبوده و رطوبت سرخانه کمتر از (90 ) فیصد یباشد.

طرق کشت:

    کشت نبات در قوریه : فاصله بین دو نبات (1.5 – 2 ) سانتی متر و فاصله بین دو قطار (30 – 45 ) سانتی متر می باشد.

    مقدار تخمریز در قوریه از (0.8 – 1.2 ) کیلوگرام در فی جریب و تخم به عمق (1 – 3 ) سانتی متر بذر می گردد.

استعمال کود:

    کودهای مناسب از قبیل نایترجن ، فاسفورس و پوتاشیم برای نموی نبات ضروری است ، برای تقویه خاک میتوانیم از کود های حیوانی ، کودسبز ، کامپوست و بقایای نباتی استفاده کرد. لبلبوی حیوانی یا علوفه وی بیشتر از همه به استعمال اضافی کود های نایتروجن دار ضرورت دارد. نورم استعمال کودهای نایتروجندار(20 – 24 ) کیلوگرام ، فاسفورس (12 – 16 ) کیلوگرام ، کودهای پوتاشیم دار (20 – 24 ) کیلوگرام و انبار حیوانی مقدار (8 – 10 ) تن در فی جریب زمین سفارش می گردد.

آبیاری:

    مصارف آب در مرحله انکشاف یافته نبات نسبت به مرحله ابتدائ تقریباً دو مرتبه بیشتر گردیده در مرحله اخیر از مصارف آب کاهش بعمل آمده معمولاً آبیاری تقریباً یک ماه قبل از جمع آوری حاصل باید به پایان رسد.

زهریت لبلبو:

زهریت لبلبوی قندی:

    استعمال لبلبوی قندی برای گوسفندان سبب تولید سنگ گرده شده که عامل زهریت مرکب از یوریک اسید ، فاسفوریک اسید و لایم می باشد.

علاوتاً موجودیت یک  فیصد اگزالیک اسید در برگ های تازه سبب زهریت گردیده ، برگ های نبات نیز دارای مرکباتی از قبیل هایدروسیانیک اسید ، نایتریت و یا نایترایت می باشد.